جوان آنلاین: فصول سرد سال صنایع را به ویژه از نظر تأمین و مصرف گاز با چالش جدی مواجه می‌کند. افزایش تقاضا برای گاز برای گرم کردن خانه‌ها در این دوره اغلب منجر به عدم تعادل در تولید و مصرف گاز و در نتیجه قطع گاز بخش‌های صنعتی می‌شود. این امر به نوبه خود واحد‌های صنعتی را به دلیل کاهش دسترسی به گاز طبیعی مجبور به کاهش تولید خود می‌کند. جایگزینی بخاری‌های فرسوده با بخاری‌های «هرمتیک» گامی حیاتی در حل ناترازی گازی صنایع ایران است. با اتخاذ این طرح، کشور می‌تواند مصرف گاز را به میزان ۱۰۰ میلیون مترمکعب در روز کاهش دهد و کل نیاز صنعت را در پیک مصرف تأمین کند که این امر سرمایه‌گذاری ۲ میلیارد دلاری نیاز دارد و سالانه ۳ میلیارد دلار از هدررفت گاز در فصول سرد سال جلوگیری خواهد کرد. 

یکی از وسایل اصلی که برای گرمایش منازل استفاده می‌شود بخاری‌ها هستند و در ایران قیمت پایین گاز باعث عدم توجه به راندمان مصرف گاز در بخاری‌ها شده است. در نتیجه هدررفت انرژی در خانه‌ها برای گرمایش با بخاری‌های فرسوده قابل توجه است که منجر به افزایش مصرف گاز در بخش خانگی می‌شود. 

برای رفع این مشکل، یکی از مؤثرترین راهکارها، جایگزینی بخاری‌های فرسوده با بخاری‌های نسل جدید و تکنولوژیکی مدل «هرمتیک» است. بخاری‌های هرمتیک چندین مزیت از جمله کاهش قابل توجه مصرف گاز برای گرمایش خانه، امنیت بالا و تولید گاز CO۲ به جای گاز CO را ارائه می‌دهند که برای انسان خطرناک نیست. اهمیت کارایی در مصرف و افزایش امنیت در بخاری‌های هرمتیک قابل اغراق نیست. با جایگزینی ۵ میلیون بخاری فرسوده در مناطق سردسیر ایران می‌توان ۱۰۰ میلیون مترمکعب در روز مصرف گاز را کاهش داد. این امر نه تنها فشار وارده بر گاز کشور را کاهش می‌دهد، بلکه تمامی نیاز‌های صنعت را نیز تأمین می‌کند. 

با توجه به این موضوع، بسیار مهم است که دولت ایران یک برنامه راهبردی برای جایگزینی بخاری‌های فرسوده با بخاری‌های هرمتیک با پشتوانه سرمایه گذاری صنعتی در دستور کار قرار دهد. این طرح پتانسیل سودآوری بالایی را برای کشور و صنایع دارد و انتظار می‌رود کل سرمایه گذاری انجام شده در این بخش در کمتر از یک سال برگشت داده شود. 

گامی قابل توجه در این راستا اصلاح مقررات مربوط به بخاری‌های بدون دودکش در منازل از سوی دولت ایران بوده است که امکان استفاده از بخاری‌های هرمتیک در منازل را فراهم می‌کند. گام بعدی اصلاح دستورالعمل جایگزینی بخاری‌های فرسوده با بخاری‌های «هرمتیک» است که استفاده از این فناوری را برای افراد و صنایع آسان می‌کند. 

مزایای جایگزینی بخاری‌های فرسوده با بخاری‌های هرمتیک چند وجهی است. نه تنها مصرف گاز بلکه فشار وارده بر گاز کشور را کاهش می‌دهد و امنیت را افزایش و راه حلی کارآمدتر و سازگار با محیط زیست برای گرمایش خانه ارائه می‌دهد. 

جایگزینی بخاری‌های فرسوده با بخاری‌های «هرمتیک» گامی حیاتی در حل ناترازی گازی صنایع ایران است. با اتخاذ این طرح، کشور می‌تواند مصرف گاز را به میزان ۱۰۰ میلیون مترمکعب در روز کاهش دهد و کل نیاز صنعت را در پیک مصرف تأمین کند که این امر سرمایه‌گذاری ۲ میلیارد دلاری نیاز دارد و سالانه ۳ میلیارد دلار از هدررفت گاز در فصول سرد سال جلوگیری خواهد کرد. 

حل ناترازی گازی صنایع در زمستان  با تعویض ۵ میلیون بخاری فرسوده

کریم یزدی‌خواه، کارشناس ارشد حوزه سیاستگذاری در رابطه با مشکل جدی کشور در زمینه هدررفت و ناترازی گاز در کشور به «جوان» می‌گوید: «ایران با مشکل مهمی‌در قالب عدم تعادل و ناترازی انرژی مواجه است که احتمالاً تا سال‌های آینده ادامه خواهد داشت. شدت انرژی کشور دو و نیم برابر بیشتر از میانگین جهانی و سه تا چهار برابر بیشتر از کشور‌های توسعه یافته است. این بدان معناست که ایران انرژی معادل ۵/۶ و یا ۷ میلیون بشکه نفت خام مصرف می‌کند که با توجه به تولید ناخالص داخلی می‌توان این میزان را به ۵/۳ میلیون بشکه در روز کاهش داد.» 

وی با اشاره به لزوم تمرکز بر بخش خانگی به عنوان مهم‌ترین پارامتر در ناترازی زمستانی گاز ادامه می‌دهد: «برای رفع این موضوع می‌توان اقدامات مختلفی از جمله سیاست‌های قیمتی و غیر قیمتی انجام داد. یکی از راه‌حل‌ها، بهینه‌سازی مصرف گاز خانگی در دوره‌های پیک مصرف است. عدم تعادل گاز ایران در فصول سرد سال متناوب است و علت اصلی آن گرمایش خانگی گازی است که از بخاری‌های غیر استاندارد استفاده می‌کند. راندمان پایین اغلب وسایل گازسوز مورد استفاده در بخش خانگی یکی دیگر از دلایل مصرف بالای گاز در کشور است که به بروز افت و قطع گاز در دوره‌های پیک مصرف کمک می‌کند.» 

این کارشناس تصریح می‌کند: «در این راستا دولت می‌تواند پروژه‌های کلان با ابعاد مالی قابل توجه، اما در سطح خرد مانند جایگزینی بخاری‌ها با وسایل گرمایشی با راندمان بالا را اجرا کند. موضوع بهینه‌سازی در حوزه بخاری‌ها اقدامی کلیدی در بهینه‌سازی مصرف انرژی است، چراکه افزایش ۵۰ میلیون مترمکعبی گاز نیازمند سرمایه گذاری حدود ۶ میلیارد دلاری است، اما در تعویض بخاری‌ها کاهش مصرف و بهینه‌سازی با هزینه بسیار کمتر دیده می‌شود.» 

یزدی‌خواه با اشاره به رویکرد مهم کشور در برنامه هفتم توسعه مبتنی بر کاهش هدررفت گاز با تأمین منابع مستقیم از فروش نفت و همچنین تشکیل حساب بهینه‌سازی مصرف انرژی جهت تأمین مالی طرح‌های توسعه‌ای در جهت حل معضل ناترازی گازی بخش صنعتی تأکید می‌کند: «طرح تعویض بخاری ظرف پنج سال در برنامه هفتم توسعه کشور به اتمام خواهد رسید و با ابلاغ این سند مهم توسعه‌ای کشور طرح تعویض ۵ میلیون بخاری باید از سال جاری کلید بخورد و منابع لازم نیز با مشارکت بخش صنعتی و همچنین تشکیل حساب بهینه‌سازی مصرف انرژی امکانپذیر است.» 

وی می‌افزاید: «بر اساس این طرح، تعویض بخاری‌های کلاس A باعث صرفه جویی ۴۶۶ مترمکعبی گاز در هر بخاری و تعویض بخاری‌های کلاس B، موجب صرفه‌جویی ۳۷۸ مترمکعب در مصرف گاز در هر بخاری می‌شود. اگر دولت بتواند با تعویض بخاری و تمرکز بر مناطق سردسیر حداقل ۵۰ درصد مصرف را کاهش دهد، می‌تواند در ایام پیک مصرف و عدم تعادل فصلی در زمستان ایران سالانه ۱۰ میلیارد متر مکعب در پیک مصرف ۱۰۰ روزه گاز صرفه‌جویی کند که بدین معناست که روزانه در پیک مصرف گاز، ۱۰۰ میلیون مترمکعب گاز مازاد خواهیم داشت که نیاز کل صنعت را در پیک مصرف و در اوج سرمای زمستانی فراهم خواهد کرد و اجرای این طرح دارای مزایای متعددی از جمله کاهش وابستگی کشور به واردات گاز، حل معضل ناترازی صنعتی گاز، کاهش فشار بر صنایع کشور و کاهش خطر قطع گاز صنعتی و تداوم رشد اقتصاد است.» 

یزدی‌خواه در در پایان می‌گوید: همانطور که اشاره شد عدم تعادل انرژی در ایران یک مشکل مهم است که نیاز به رسیدگی فوری دارد. ناترازی گازی ایران در فصول سرد سال و به شکل مقطعی است و دلیل اصلی آن نیز گرمایش خانگی مبتنی بر گاز است که از بخاری‌های غیراستاندارد استفاده می‌شود و پایین بودن راندمان اغلب وسایل گازسوز مورد استفاده در بخش خانگی، یکی از علل مصرف بالای گاز در کشور است و سهمی در بروز افت و قطعی گاز در روز‌های سرد زمستان امسال برای بخشی از مشترکان و محدودیت گازرسانی به نیروگاه‌ها و صنایع دارد. در همین رابطه نیز به پروژه‌هایی که به لحاظ ابعاد مالی بزرگ بوده، اما به لحاظ اجرایی کوچک و روتین هستند دولت می‌تواند ورود کند. یکی از آن‌ها جایگزینی بخاری‌های با بازده بالا گرمایی به جای بخاری‌های بدون بازده فعلی است. جایگزینی بخاری‌های ناکارآمد با وسایل گرمایشی با راندمان بالا یکی از راهکار‌هایی است که می‌تواند به کاهش مصرف انرژی و کاهش فشار وارده بر گاز کشور کمک کند. دولت باید برای اجرای این طرح و تضمین استفاده پایدار و کارآمد از منابع انرژی اقدام قاطعانه انجام دهد.