1

مریخ‌نورد ژورونگ چین با یافته‌های تازه‌اش، داستان آب در مریخ را با پیچ‌و‌تابی جذاب مواجه کرده است.

پس از فرود آمدن در منطقه‌ی جنوبی یوتوپیا پلانیتیا در مریخ در ماه مه ۲۰۲۱، مریخ‌نورد ژورونگ که اکنون غیرفعال است، به بررسی سطح مریخ پرداخت. یافته‌های اخیر این مریخ‌نورد می‌تواند دیدگاه ما را درباره سیاره سرخ تغییر دهد.

بو وو و تیمی از محققان دانشگاه پلی‌تکنیک هنگ‌کنگ باور دارند که شواهد قانع‌کننده‌ای از وجود خط ساحلی یک اقیانوس بزرگ در شمال مریخ پیدا کرده‌اند.

مریخ‌نورد ژورونگ چیست؟

مریخ‌نورد ژورونگ نخستین تلاش چین برای کاوش در مریخ است که در قالب مأموریت تیان‌ون-۱ در ماه مه ۲۰۲۱ با موفقیت بر سطح این سیاره فرود آمد.

• وزن و تجهیزات:
  • وزن ژورونگ حدود ۲۴۰ کیلوگرم (۵۳۰ پوند) است، تقریباً به اندازه یک خودروی کوچک.
  • این مریخ‌نورد مجهز به ابزارهای علمی متعددی است، از جمله:
    • دوربین‌های ناوبری و توپوگرافی
    • دوربین چندطیفی برای تحلیل مواد سطح
    • رادار نفوذکننده به زمین که توانایی کاوش تا عمق ۱۰۰ متری زیر سطح را دارد.
• ویژگی‌های برجسته:
  • توانایی مطالعه ساختارهای سطحی و زیرسطحی مریخ.
  • رادار نفوذکننده‌اش به دانشمندان امکان جستجوی نشانه‌های یخ آبی و بررسی لایه‌های زمین‌شناسی پنهان را می‌دهد.
  • تجهیزات دیگر آن نیز برای بررسی میدان مغناطیسی و شرایط جوی مریخ طراحی شده‌اند که داده‌های ارزشمندی برای درک اقلیم و قابلیت سکونت مریخ فراهم می‌کنند.

مشاهده ویژگی‌های مرتبط با آب در مریخ

سال‌هاست که دانشمندان احتمال وجود یک اقیانوس وسیع در مریخ را، به‌ویژه در دوره‌ی هسپریان حدود ۳.۷ میلیارد سال پیش، بررسی می‌کنند. اما دستیابی به شواهد قطعی کار دشواری بوده است.

• با استفاده از دوربین‌ها و رادار نفوذکننده ژورونگ، همراه با داده‌های سنجش از دور ماهواره‌های مدارگرد، تیم تحقیقاتی توانسته چندین ویژگی مرتبط با آب را در اطراف محل فرود مریخ‌نورد شناسایی کند.
• این ویژگی‌ها شامل:
  • مخروط‌های گودال‌مانند شبیه دهانه
  • شکاف‌ها و کانال‌های رسوبی
  • تشکیل گِل‌فشان‌ها
  • همه این ویژگی‌ها شبیه به بقایای یک منطقه ساحلی هستند.

بو وو و همکارانش معتقدند که این منطقه احتمالاً روزگاری خط ساحلی یک اقیانوس بوده است.

تاریخ‌گذاری اقیانوس مریخی

• تیم تحقیقاتی تخمین می‌زند که این اقیانوس حدود ۳.۶۸ میلیارد سال پیش وجود داشته است.
• به گفته یکی از نویسندگان تحقیق، “آب موجود به شدت گل‌آلود بوده و باعث تشکیل لایه‌های رسوبی شده است.”
• شواهد نشان می‌دهند که این اقیانوس احتمالاً برای مدت کوتاهی (حدود ۱۰ تا ۱۰۰ هزار سال) یخ‌زده بوده و سپس ۲۶۰ میلیون سال بعد کاملاً خشک شده است.

اختلاف‌نظرها

• برخی دانشمندان همچنان نسبت به این یافته‌ها تردید دارند.
• به عنوان مثال، بنجامین کاردنِس از دانشگاه ایالتی پنسیلوانیا معتقد است که فرسایش طی میلیاردها سال ممکن است چنین ویژگی‌هایی را نابود کرده باشد.
• با این حال، وو احتمال می‌دهد که برخورد سیارک‌ها بخش‌هایی از خط ساحلی را مجدداً آشکار کرده باشند.

پیامدها برای حیات مریخی

• وجود یک اقیانوس باستانی می‌تواند پیامدهای مهمی برای فهم ما از مریخ داشته باشد.
• آب یکی از عناصر کلیدی برای شکل‌گیری حیات است. اگر مریخ اقیانوس داشته، آیا ممکن است میزبان حیات نیز بوده باشد؟ این سوالی جذاب است که دانشمندان به دنبال پاسخ آن هستند.

برنامه‌های آینده برای بررسی آب در مریخ

• چین قصد دارد با مأموریت بازگشت نمونه‌های مریخ تیان‌ون-۳ تا سال ۲۰۳۱، نمونه‌هایی از مریخ را به زمین بیاورد و شاید حتی از ناسا پیشی بگیرد.
• این نمونه‌ها می‌توانند پاسخ قطعی‌تری درباره تاریخ آبی مریخ ارائه دهند.

مطالعه کامل این تحقیق در مجله Scientific Reports منتشر شده است.