1

آفتاب‌سوختگی یک آسیب پوستی دردناک است که همه‌ی ما پس از گذراندن مدت زیادی در فضای باز بدون محافظت از اشعه‌های فرابنفش (UV) تجربه کرده‌ایم. چه در یک روز تنبل در ساحل و چه در یک کوهنوردی هیجان‌انگیز، نتیجه‌ی مشترک این تجربه‌ها، پوستی سرخ و سوزشی آزاردهنده است.

مدت‌ها باور داشتیم که بیرون رفتن در آفتاب نیازمند استفاده‌ی فراوان از کرم ضدآفتاب، پناه گرفتن در سایه و استفاده از کلاه، به‌ویژه بین ساعات اوج تابش از ۱۲ ظهر تا ۳ بعدازظهر است.

اما پژوهشگران دانشگاه کپنهاگ و دانشگاه فناوری نانیانگ سنگاپور (NTU) به نتایج شگفت‌انگیزی در درک ما از آفتاب‌سوختگی دست یافته‌اند.

آیا DNA تنها مقصر آفتاب‌سوختگی است؟

همواره تصور می‌شد که آسیب DNA علت اصلی آفتاب‌سوختگی است که به التهاب و مرگ سلولی منجر می‌شود. اما این پژوهش جدید نشان می‌دهد که ممکن است RNA، نه DNA، عامل اصلی باشد.

آنا کنستانس ویند، دانشیار دانشکده‌ی پزشکی سلولی و مولکولی دانشگاه کپنهاگ، در این رابطه می‌گوید:
«کتاب‌های درسی می‌گویند آفتاب‌سوختگی DNA را آسیب می‌زند و منجر به مرگ سلولی و التهاب می‌شود. اما در این مطالعه متوجه شدیم که اثرات حاد آفتاب‌سوختگی نتیجه‌ی آسیب RNA است، نه DNA.»

تفاوت بین DNA و RNA چیست؟

هرچند DNA و RNA شباهت‌هایی دارند، اما این دو مولکول قابل جایگزینی نیستند.

• DNA مولکولی پایدارتر است، در حالی که RNA موقتی‌تر عمل می‌کند.
• نوع خاصی از RNA به نام RNA پیام‌رسان (mRNA) اطلاعات را از DNA حمل کرده و برای ساخت پروتئین‌ها، که اجزای اساسی سلول‌ها هستند، استفاده می‌شود.

اهمیت RNA در واکنش بدن به اشعه فرابنفش

نقش mRNA در واکنش بدن به تابش UV بسیار مهم است.
ویند توضیح می‌دهد: «آسیب DNA جدی است زیرا جهش‌ها به نسل‌های بعدی سلول‌ها منتقل می‌شوند. اما آسیب RNA موقتی است و باعث جهش‌های دائمی نمی‌شود. با این حال، این RNA است که اولین واکنش را به تابش UV نشان می‌دهد.»

مطالعه روی موش‌ها و سلول‌های انسانی

برای بررسی عمیق‌تر این موضوع، پژوهشگران مطالعاتی روی موش‌ها و سلول‌های پوستی انسان انجام دادند و واکنش مشابهی در هر دو مشاهده کردند.

نقش پروتئین ZAK-alpha

آسیب RNA، واکنشی را در ریبوزوم‌ها (مجموعه‌های پروتئینی که mRNA را برای ساخت پروتئین‌ها تفسیر می‌کنند) فعال می‌کند. این فرآیند توسط پروتئینی به نام ZAK-alpha مدیریت می‌شود که واکنش “استرس ریبوتوکسیک” را آغاز می‌کند.

سایمون بکر-ینسن، استاد دانشگاه کپنهاگ، توضیح می‌دهد:
«اولین واکنش سلول‌ها به تابش UV، آسیب RNA است و این موضوع منجر به مرگ سلولی و التهاب پوست می‌شود. در موش‌هایی که در معرض تابش UV قرار گرفتند، واکنش‌هایی مانند التهاب و مرگ سلولی مشاهده شد، اما زمانی که ژن ZAK حذف شد، این واکنش‌ها ناپدید شدند. این نشان می‌دهد که ZAK نقش کلیدی در واکنش پوست به آسیب ناشی از UV دارد.»

بازنگری در باورهای مربوط به آفتاب‌سوختگی

یافته‌های این مطالعه، باورهای قدیمی ما در مورد آفتاب‌سوختگی و نحوه‌ی محافظت پوست را به چالش می‌کشد. این نتایج نشان می‌دهد که آسیب RNA واکنشی سریع‌تر و مؤثرتر ایجاد می‌کند و از آسیب بیشتر به پوست جلوگیری می‌کند.

ویند می‌گوید: «این که DNA کنترل واکنش اولیه‌ی پوست به تابش UV را بر عهده ندارد و چیزی دیگر این کار را انجام می‌دهد، تغییری بزرگ در دیدگاه ماست.»

تأثیر بر پیشگیری و درمان آفتاب‌سوختگی

شناخت واکنش‌های سلولی پوست به تابش UV می‌تواند روش‌های پیشگیری و درمان آفتاب‌سوختگی و سایر بیماری‌های التهابی پوستی را متحول کند.
دکتر فرانکلین ژونگ، دانشیار دانشگاه NTU، می‌گوید:
«بسیاری از بیماری‌های التهابی پوستی با قرار گرفتن در معرض آفتاب تشدید می‌شوند. درک واکنش‌های سلولی پوست به تابش UV می‌تواند درهای جدیدی را برای درمان‌های نوآورانه باز کند.»

بازنویسی کتاب‌های درسی

در پایان، زمان بازنگری در کتاب‌های درسی و تغییر دیدگاه ما نسبت به اثرات تابش UV بر پوست فرا رسیده است.
بکر-ینسن نتیجه‌گیری می‌کند:
«این دانش جدید دیدگاه ما را کاملاً تغییر می‌دهد. بسیاری از افراد آفتاب‌سوختگی را با آسیب DNA مرتبط می‌دانند. اما اکنون باید کتاب‌های درسی را بازنویسی کنیم و این موضوع بر تحقیقات آینده در زمینه‌ی اثرات تابش UV بر پوست تأثیر خواهد گذاشت.»

این مطالعه‌ی کامل در مجله‌ی Molecular Cell منتشر شده است.