1

ضربه‌های مغزی و آسیب‌های مکرر به سر دیگر صرفاً به عنوان خطرات شغلی ورزش‌های پرتماس در نظر گرفته نمی‌شوند، بلکه اکنون به‌عنوان نگرانی‌های جدی بهداشتی شناخته می‌شوند.

تحقیقات اخیر از دانشگاه‌های تافتس و آکسفورد ارتباط بالقوه‌ای میان ضربه به سر و فعال شدن ویروس‌های خفته در مغز نشان می‌دهد که ممکن است منجر به بیماری‌های عصبی‌تخریبی طولانی‌مدت مانند آلزایمر شود.

این یافته‌ها که در مجله Science Signaling منتشر شده است، نشان می‌دهند که درمان‌های پیشگیرانه زودهنگام با استفاده از داروهای ضدویروسی می‌تواند این خطرات را کاهش دهد.

تهدید پنهان ویروس‌های خفته

بدن ما میزبان بسیاری از ویروس‌های خفته مانند ویروس هرپس سیمپلکس نوع ۱ (HSV-1) و ویروس واریسلا-زوستر است که به‌طور معمول در نورون‌ها و سلول‌های گلیال حضور دارند بدون اینکه آسیبی ایجاد کنند.

دانا کرنز، نویسنده اصلی تحقیق و پژوهشگر در دپارتمان مهندسی زیست‌پزشکی دانشگاه تافتس، یافته‌های پیشین خود را توضیح داد.

«در آن مطالعه، یک ویروس دیگر – واریسلا – شرایط التهابی‌ای ایجاد کرد که باعث فعال شدن HSV-1 شد. ما فکر کردیم اگر مدل بافت مغزی را به یک اختلال فیزیکی مشابه یک ضربه مغزی دچار کنیم، چه اتفاقی می‌افتد؟ آیا HSV-1 بیدار می‌شود و فرآیند تخریب عصبی را آغاز می‌کند؟»

این پرسش محرک تحقیق جدیدی شد که بررسی می‌کند چگونه ضربه‌های مغزی ممکن است این ویروس‌های نهفته را تحریک کنند.

شبیه‌سازی آسیب مغزی در آزمایشگاه

برای بررسی این موضوع، پژوهشگران یک مدل منحصر‌به‌فرد بافت مغزی ایجاد کردند. این مدل یک اسفنج به شکل دونات به قطر ۶ میلی‌متر است که از پروتئین ابریشم و کلاژن ساخته شده و با سلول‌های بنیادی عصبی تزریق شده است.

سلول‌های بنیادی به نورون‌ها و سلول‌های گلیال تبدیل شدند و شبکه‌ای مشابه مغز واقعی ایجاد کردند که برخی از آنها HSV-1 خفته را نیز در خود داشتند. تیم تحقیقاتی برای شبیه‌سازی یک ضربه مغزی، مدل را در یک سیلندر قرار داده و با یک پیستون ضربه‌ای ناگهانی وارد کردند.

پس از اعمال این شوک کنترل‌شده به بافت، کرنز مشاهده کرد که در مدل‌های حاوی HSV-1، ویروس فعال شد.

پس از این فعال‌سازی، بافت علائم کلیدی بیماری آلزایمر را نشان داد: پلاک‌های آمیلوئید، گره‌های پروتئین تاو، التهاب، مرگ نورون‌ها و افزایش سلول‌های گلیال – وضعیتی که به نام گلیوز شناخته می‌شود. شوک‌های مکرر این اثرات را تشدید کردند.

در مقابل، مدل‌های بافتی که HSV-1 نداشتند، تنها گلیوز جزئی نشان دادند و هیچ‌یک از نشانگرهای آلزایمر ظاهر نشد.

ارتباط ضربه‌های مغزی و ویروس‌های خفته

نتایج نشان می‌دهد که ضربه‌های مغزی ممکن است ویروس‌های خفته در مغز را بیدار کرده و به‌مرور زمان منجر به شرایط تخریب عصبی شوند.

کرنز گفت: «این مسئله پرسشی را مطرح می‌کند که آیا داروهای ضدویروسی یا عوامل ضدالتهابی می‌توانند به‌عنوان درمان‌های پیشگیرانه زودهنگام پس از آسیب به سر مورد استفاده قرار گیرند تا فعال شدن HSV-1 را متوقف کرده و خطر بیماری آلزایمر را کاهش دهند؟»

این موضوع به یک جهت‌گیری جدید در مراقبت‌های پس از ضربه مغزی اشاره دارد که هدف آن پیشگیری از آسیب‌های بلندمدتی است که اغلب با آسیب‌های مکرر به سر مرتبط هستند.

مدلی پیشرفته برای مطالعه مغز

دیوید کاپلان، استاد مهندسی در دانشگاه تافتس و یکی از نویسندگان این تحقیق، بر اهمیت مدل بافت مغزی آزمایشگاهی تأکید کرد.

او گفت: «مدل بافت مغزی ما را به سطح دیگری در بررسی این ارتباطات میان آسیب، عفونت و بیماری آلزایمر می‌برد.»

این مدل به پژوهشگران اجازه می‌دهد محیطی واقعی از مغز ایجاد کنند که در آن بتوان رفتار ویروس، تشکیل پلاک‌ها و پاسخ‌های التهابی را در واکنش به آسیب شبیه‌سازی‌شده مشاهده کنند.

وی افزود: «شواهد اپیدمیولوژیکی زیادی درباره ارتباط‌های محیطی و سایر عوامل با خطر آلزایمر وجود دارد. مدل بافتی به ما کمک می‌کند این اطلاعات را بر پایه‌ای مکانیکی قرار دهیم و نقطه شروعی برای آزمایش داروهای جدید فراهم کند.»

این مدل به‌عنوان ابزاری حیاتی در پر کردن شکاف بین داده‌های بهداشتی کلان و فرآیندهای زیستی خاصی که در بیماری‌های تخریب عصبی نقش دارند، عمل می‌کند.

درمان‌های هدفمند برای ضربه مغزی

یافته‌های این مطالعه بر پتانسیل استفاده از درمان‌های ضدویروسی یا ضدالتهابی پس از آسیب به سر تأکید دارد تا از فعال شدن ویروس‌های خفته مانند HSV-1 جلوگیری شود.

این رویکرد می‌تواند خطر توسعه بیماری‌های تخریب عصبی را در آینده کاهش دهد. افزون بر این، پژوهش اهمیت درک ارتباط میان عوامل محیطی و واکنش‌های بدنی پس از آسیب را برجسته می‌کند.

با پیشرفت پژوهشگران در پالایش این مدل‌های مغزی و بررسی بیشتر تأثیر ضربه‌های مغزی بر شیمی مغز، آن‌ها امیدوارند مداخلات هدفمندی توسعه دهند.

این پیشرفت‌ها نه تنها به نفع ورزشکاران خواهد بود، بلکه به شمار بسیاری از افرادی که در سراسر جهان از آسیب‌های مغزی رنج می‌برند کمک می‌کند و می‌تواند مراقبت‌های پس از آسیب و نتایج سلامتی بلندمدت را متحول کند.