بررسی ابعاد اختلافات آبی اصفهانی‌ها و یزدی‌ها در گفت‌وگوی «رویداد ۲۴» با محمدصالح جوکار

محمدصالح جوکار نماینده یزد در مجلس می‌گوید: کشاورزان اصفهانی کماکان به سندی استناد می‌کنند که حدود ۳، ۴ سده پیش توسط مرحوم شیخ بهایی تدوین شده؛ حال آن‌که شمار ساکنان اصفهان آن زمان حداکثر ۲۰۰ هزار نفر بوده و امروز بالغ بر ۴ میلیون نفر است.

رویداد ۲۴| علیرضا کیانپور – «هیچ اختلاف خاصی میان شهروندان یزدی و اصفهانی وجود ندارد؛ چه اختلافی؟!»؛ این نخستین جمله‌ای است که محمدصالح جوکار وقتی به زبان آورد که خبرنگار «رویداد ۲۴» از او به‌عنوان نماینده یزد و همچنین رئیس کمیسیون شورا‌ها و امور داخلی کشور در مجلس درباره دلایل و عوامل اوج‌گیری مجدد اختلافات اصفهانی‌ها و یزدی‌ها بر سر حق و حقوقشان از منابع آبی پرسید. پرسشی که حالا با آغاز فصول گرم سال، در شرایطی بار دیگر به یکی از مهمترین پرسش‌های روز تبدیل شده که به هر حال چندماهی تا فرارسیدن روز‌ها و هفته‌های داغ نیمه تابستان باقی مانده و هنوز از روز‌ها و هفته‌هایی که تب بی‌آبی نه فقط مناطق گرم و بیابانی مناطق مرکزی فلات ایران، بلکه سراسر این سرزمین را فرامی‌گیرد، فاصله داریم.

هیچ اختلافی میان یزدی‌ها و اصفهانی‌ها وجود ندارد

محمدصالح جوکار که تنها ساعتی پس از اتمام نخستین نشست علنی مجلس در سال نوی خورشیدی انجام شد، با «رویداد ۲۴» گفت‌و‌گو می‌کرد و بلافاصله پس از اشاره گذرایی که در مقدمه نخستین پرسش به اعتراضات روز‌های گذشته کشاورزان و شهروندان اصفهانی و تعرض به خط انتقال آب به یزد شد، هرگونه تنش را تکذیب کرد و از اساس منکر هر آن رفتاری شد که ممکن است از آن به «اختلاف» تعبیر شود؛ حال آن‌که تنها ساعتی پیش از آن و در دقایق پایانی نخستین نشست علنی مجلس در سال نوی خورشیدی، در این رابطه تذکر داد و با ابراز نگرانی نسبت‌به این وقایع، اعلام کرد که «تنها در همین یک دهه گذشته، بیش از ۵۰ دفعه به خطوط انتقال آب استان یزد و سایر تاسیسات، در منطقه شرق استان اصفهان تعرض و حمله شده است»؛ تعرضات و حملاتی که به‌گفته این نماینده اصولگرای استان یزد، «عمدتاً به‌صورت دسته‌جمعی و با استفاده از ماشین آلات سنگین» انجام گرفته است!

اما اگرچه اصل و اساس آن‌چه جوکار درخصوص روابط پرمهر و عمیق شهروندان دو استان همجوار یزد و اصفهان مطرح کرده، به‌گواه هزاران سال هم‌زیستی صمیمی یزدی‌ها و اصفهانی‌ها صادق است، مدیریت نامعقول منابع آبی، اجرای پروژه‌های غیرکارشناسی و تصمیمات و اقدامات خلق‌الساعه مدیرانی که هر کدام چند صباحی کرسی‌های مدیریتی این دو استان را اشغال کردند، شرایط وخیم، پیچیده و دشواری را رقم زده و درنتیجه شهروندان این مناطق خشک و کویری مانده‌اند و منابع آبی به‌شدت محدود و حداقلی. منابع ناچیزی که درعین‌حال به‌دلیل فرارسیدن دوره‌های چندین و چند ساله خشکسالی، در معرض آسیب و گزند دوچندان قرار گرفته و از آن‌جا که شهروندان تشنه‌ای این دو استان هرچه می‌گردند، گوش شنوایی در مسئولان نمی‌یابند، چاره‌ای پیش‌رویشان نمی‌بینند جز آن‌چه این چند روز، چند نوبت شاهدش بودیم!

 دستگاه‌های اطلاعاتی و قضایی با فتنه‌گران انتقال آب برخورد کنند

این نماینده اصولگرای یزد که سعی دارد به‌نحوی در این رابطه اظهارنظر کند که از سخنانش، ضدیت با حق و حقوق کشاورزان اصفهانی برداشت نشود، می‌گوید: «کشاورزان مناطق شرقی استان اصفهان مطالبه عجیب و نامعقولی ندارند؛ آنها می‌گویند ما برای کشاورزی و زراعت در زمین‌هایمان به آب نیاز داریم؛ بنابراین دولت موظف به پاسخگویی است و باید به حق و حقوق آنان توجه کند و خواسته‌ها و حق‌آبه موردنیازشان را تامین کند.» رئیس کمیسیون شورا‌ها و امور داخلی مجلس، اما در عین حال به جنبه دیگر غائله نیز اشاره کرده و می‌گوید: «با این همه، اما متاسفانه شاهدیم برخی افراد نفوذی نیز در این غائله دخالت کرده و دنبال فتنه گری و ایجاد تنش و تشنج هستند که به هیچ عنوان قابل‌قبول نیست.» این نماینده اصولگرای مجلس با تاکیدبر این‌که «باتوجه به شرایط حساس کنونی، ما بیش از هر زمان دیگر به اتحاد و همدلی داریم»، خواستار ورود و برخورد قاطع مسئولان قضایی و امنیتی شد و گفت: «لازم است مسئولان قوه قضاییه و همچنین مسئولان و دستگاه‌های اطلاعاتی و امنیتی با کسانی که دنبال شیطنت و تشدید تنش و ایجاد اختلاف میان شهروندان یزدی و اصفهانی هستند، برخورد کنند و به این افراد مجال ندهند که این‌چنین از این شرایط حساس، سوءاستفاده کنند.»

 مطالبه کشاورزان اصفهانی مستند به سند شیخ بهایی است

جوکار همچنین در واکنش به پرسش دیگر «رویداد ۲۴» درباره وضعیت کلی منابع آبی مورد استفاده شهروندان یزدی و اصفهانی گفت: «ما یک باتلاق گاوخونی داریم که این باتلاق هم در محدوده استان یزد قرار دارد و متاسفانه طی دهه‌ها و سالیان گذشته، به‌دلیل سوءمدیریت و تخلفاتی که صورت گرفت، عملاً خشک شده است.» او اضافه کرد: «درواقع به‌دلیل حفر بی‌رویه چاه‌های عمیق و ایجاد باغ‌های وسیع، فراتر از توان و ظرفیت منطقه و منابع آبی این منطقه، این اوضاع را رقم زده‌اند.» او همچنین در واکنش به پرسشی دیگر درخصوص پیشینه این بحث گفت: «نکته مهمی که باید به آن اشاره کنیم، این است که امروز می‌بینیم برخی عزیزان کماکان به سندی استناد می‌کنند که حدود ۳، ۴ سده پیش توسط مرحوم شیخ بهایی تدوین شده و حق‌آبه ساکنان این مناطق را در آن بازه زمانی تعیین کرده است؛ حال آن‌که شمار ساکنان اصفهان در آن مقطع زمانی، حداکثر ۲۰۰ هزار نفر بوده و امروز، جمعیت ساکنان این استان، بالغ بر ۴ میلیون نفر است.» او که بر این اساس استدلال می‌کند که این دست ادعا‌ها در شرایط کنونی به هیچ عنوان قابل‌قبول نیست، همچنین می‌گوید: «نکته مهم دیگر این است که این عزیزان توضیح نمی‌دهند حق‌آبه استان یزد باید چگونه تامین شود.»

کشاورزان اصفهانی از مجاری قانونی احقاق حق کنند، نه با تخریب

رئیس کمیسیون شورا‌ها و امور داخلی کشور در مجلس همچنین با اشاره به طرحی که در سال‌های نخست پس از پیروزی انقلاب اسلامی به‌منظور انتقال آب از استان اصفهان به استان یزد تدوین شد، گفت: «این درحالی بود که حدود ۲ دهه پس از تدوین طرح اولیه، در سال‌های آغازین دهه ۸۰ خورشیدی بالاخره به اجرا درآمد.» او همچنین با استناد به اصل ۴۵ قانون اساسی که به‌موجب آن، «کلیه منابع آبی اعم از دریا، دریاچه و رودخانه‌ها ازجمله ثروت‌های عمومی محسوب شده و تعیین ترتیب استفاده آن به عهده قوانین است»، گفت: «براساس مواد قانون توزیع عادلانه آب و مدیریت منابع آب و متولی این حوزه وزارت نیرو است و این وزارتخانه نیز بنابر تکلیف و وظایفی که برعهده دارد، منابعی را برای استفاده ساکنان استان یزد در نظر گرفته و این نیز حق شهروندان یزد است؛ نه بحث بخشش است و نه هیچ موضوع دیگری.» او همچنین با تاکید بر این‌که «ساکنان استان اصفهان ازجمله کشاورزان مناطق شرقی این استان نیز حق دارند که متناسب با نیازهایشان از منابع آبی استفاده کنند»، می‌گوید: «منت‌ها مسئله این است که اگر بر فرض، در این راستا کوتاهی صورت گرفته و حق و حقوق کشاورزان شرق اصفهان در اختیارشان قرار نگرفته، آنها باید حق و حقوقشان را از طرق و بستر‌های قانونی دنبال کنند. این که نمی‌شود اگر حقی از ما دریغ شده، دست به تخریب بزنیم!»

روایت جوکار از حق‌آبه سالانه یزدی‌ها و اصفهانی‌ها

جوکار یادآور شد: «هم‌اکنون در سال آبی و زراعی جاری، ۶۵۴ میلیون متر مکعب آب برای استان اصفهان برداشت می‌شود که از این میزان، ۲۳۲ میلیون متر مکعب به مصارف کشاورزی این استان اختصاص می‌یابد، ۴۶ میلیون متر مکعب به حوزه صنعت اختصاص می‌یابد و مابقی این منابع آبی نیز آب شرب شهروندان استان اصفهان است؛ حال آن‌که مجموع منابع آبی که به استان یزد منتقل می‌شود، ۶۲ میلیون متر مکعب است.» او تصریح کرد: «درواقع باید نحوه مصرف آب مدیریت شود و کمبود منابع آبی استان اصفهان به منابعی که به استان یزد منتقل می‌شود، ارتباط ندارد.»