1

شاهین کوچک آمریکایی (American Kestrel) که کوچک‌ترین گونه شاهین در آمریکای شمالی به شمار می‌رود، سال‌هاست توجه پرنده‌نگرها و زیست‌شناسان را به خود جلب کرده است. این پرنده با پرهای رنگارنگ و پروازی سریع و زیبا، آسمان‌های قاره را چشم‌نواز کرده است.

کاهش نگران‌کننده جمعیت شاهین‌ها

با وجود پراکندگی گسترده این گونه از آلاسکا تا آرژانتین، جمعیت شاهین‌ها از دهه ۱۹۷۰ با روندی آهسته اما پیوسته رو به کاهش رفته است. دانشمندان سال‌هاست که در تلاشند علت این کاهش را شناسایی کنند. از نابودی زیستگاه گرفته تا استفاده از آفت‌کش‌ها، نظریه‌های مختلفی مطرح شده‌اند، اما هیچ‌کدام به‌تنهایی نتوانسته‌اند کاهش جمعیت در تمام مناطق را توضیح دهند. در شمال‌شرقی آمریکا که بیشترین میزان کاهش دیده می‌شود، این معما پیچیده‌تر هم شده است.

کشفی تازه در مطالعه‌ای جدید

در پژوهشی که به تازگی در Journal of Raptor Research منتشر شده، نکته‌ای روشن‌کننده مطرح شده است: نرخ بقای جوجه شاهین‌ها (fledglings) در این منطقه بیش از حد انتظار بوده است؛ یافته‌ای که معادلات قبلی دانشمندان را دگرگون کرده است.

ردیابی بقای شاهین‌ها

برای اولین بار، پژوهشگران در این مطالعه نرخ بقای هر دو گروه شاهین‌های نابالغ و بالغ را در طول فصول مختلف – حتی زمستان – ردیابی کردند. پیش از این، بیشتر تحقیقات تنها بر فصل جوجه‌آوری تمرکز داشتند.

دشواری‌های فصل زادآوری

زادآوری برای شاهین‌ها کاری طاقت‌فرساست. بزرگ‌کردن جوجه‌ها نیازمند انرژی زیاد، هماهنگی و داشتن زیستگاه مناسب برای آشیانه‌سازی است. اما همه پرندگان بالغ هر سال زادآوری نمی‌کنند؛ پرندگان جوان‌تر که هنوز در حال یادگیری شکار و پرواز هستند، هنوز به سن زادآوری نرسیده‌اند.

نقطه‌ کور تحقیقات پیشین

این پرندگان نابالغ، همراه با پرندگان بالغ در زمان مهاجرت و زمستان‌گذرانی، معمولاً از دید تحقیقات پیشین پنهان مانده بودند. اما این مطالعه با بررسی همه مراحل زندگی، تصویر کامل‌تری از چرخه حیات سالانه شاهین‌ها ارائه می‌دهد.

شاهین‌ها و بقایی فراتر از انتظار

دکتر مرسی ملو و تیمی از دانشمندان از موسسه Hawk Mountain Sanctuary، اسمیتسونیان و دانشگاه ماساچوست، آزمایشی میدانی طراحی کردند که اطلاعاتی شگفت‌انگیز به همراه داشت.

تجهیز شاهین‌ها به فرستنده‌های رادیویی

بین سال‌های ۲۰۲۱ تا ۲۰۲۳، ۲۰۲ شاهین به فرستنده‌های سبک‌وزن مجهز شدند. ۱۴۶ جوجه شاهین از سراسر شمال‌شرقی آمریکا و ۵۶ پرنده بالغ از پنسیلوانیا و فلوریدا در این طرح شرکت داشتند. این فرستنده‌ها حرکات پرنده را به مدت شش ماه ثبت می‌کردند، دوره‌ای حیاتی که هم پرواز اولیه جوجه‌ها از آشیانه را شامل می‌شد و هم زمستان‌گذرانی پرندگان بالغ را.

نتایجی برخلاف پیش‌بینی‌ها

در گذشته، بالاترین میزان مرگ‌ومیر در شاهین‌ها در همین ماه‌های ابتدایی پس از خروج از آشیانه رخ می‌داد. اما نتایج جدید این فرضیه را به چالش کشید. علی‌رغم بی‌تجربگی در شکار و مقابله با خطرات، بسیاری از جوجه‌ها زنده ماندند.

«مطالعه ما نرخ‌های بقای بسیار بالا برای جوجه‌ها در ایالت‌های شرقی ثبت کرد، به‌طوری‌که در برخی مناطق، بقای ۱۰۰ درصدی داشتیم»، دکتر ملو گفت.

بزرگ‌ترین تهدید: خطرات انسانی

در حالی که اخبار بقای جوجه‌ها امیدوارکننده بود، شاهین‌های بالغ به‌ویژه آن‌هایی که در پنسیلوانیا زمستان را می‌گذرانند، با تهدیدات بیشتری روبه‌رو بودند.

دلایل مرگ پرندگان بالغ

علت‌های مرگ‌و‌میر عمدتاً به فعالیت‌های انسانی بازمی‌گردد. برخورد با خودروها و به دام افتادن در ساختمان‌ها، از جمله تهدیدهای رایج برای پرندگانی هستند که در مناطق شهری زمستان را می‌گذرانند.

تفاوت شرایط بین ایالت‌ها

در حالی که فلوریدا با هوای گرم‌تر و احتمالاً تهدیدات انسانی کمتر، شرایط زمستانی بهتری برای شاهین‌ها فراهم می‌کند، پنسیلوانیا با خطرات بیشتر برای پرندگان بالغ همراه است.

این یافته‌ها توجه پژوهشگران را از جوجه‌ها – که پیش‌تر حلقه ضعیف بقای شاهین‌ها در نظر گرفته می‌شدند – به بزرگ‌سالان جلب کرده‌اند. به‌ویژه، مناطقی که پرندگان بالغ پس از فصل زادآوری به آن‌ها مهاجرت می‌کنند، ممکن است تنگناهای بقایی اصلی باشند.

فقدان داده‌های کامل از بقا در مراحل بعدی

اگرچه نرخ بقای جوجه‌ها در هفته‌های اولیه خوب بود، اما پس از خروج از محدوده پوشش فرستنده، اطلاعاتی از آن‌ها در دست نبود. بقای آن‌ها در دوره مهاجرت و زمستان‌گذرانی همچنان در هاله‌ای از ابهام باقی مانده است.

با این حال، این مطالعه نشان داد که اگر جوجه‌ها در مرحله ابتدایی زندگی عملکرد خوبی دارند، احتمالاً بحران اصلی در مراحل بعدی زندگی به‌ویژه در بین پرندگان بالغ رخ می‌دهد.

اهمیت اکولوژیکی شاهین‌ها

شاهین‌های کوچک آمریکایی اگرچه از نظر اندازه کوچک‌اند، اما نقش بزرگی در تعادل زیست‌محیطی دارند. آن‌ها با شکار حشرات، جوندگان و پرندگان کوچک، جمعیت گونه‌های دیگر را کنترل می‌کنند. بنابراین، کاهش جمعیت آن‌ها می‌تواند زنجیروار بر سایر اجزای اکوسیستم نیز اثرگذار باشد.

نشانگر تغییرات محیطی

شاهین‌ها به دلیل پراکندگی بالا و دیده‌شدن راحت‌تر، شاخصی عالی برای بررسی سلامت زیست‌محیطی هستند. کاهش جمعیت آن‌ها نشانه‌ای از تهدیدات گسترده‌تر در اکوسیستم‌های باز مانند مراتع، دشت‌ها و زمین‌های کشاورزی است.

«امیدواریم این مقاله الهام‌بخش محققان برای همکاری‌های گسترده‌تر منطقه‌ای باشد»، دکتر ملو می‌گوید.

داستانی در حال تحول

این تحقیق همه سؤالات را پاسخ نمی‌دهد، اما مسیر جدیدی ترسیم می‌کند. اکنون می‌دانیم جوجه‌های شاهین برخلاف تصورات پیشین، آن‌چنان آسیب‌پذیر نیستند.

در مقابل، پرندگان بالغ، به‌ویژه در زمستان و در مناطق شهری، با تهدیداتی جدی مواجه‌اند.

با ادامه تحقیقات و ردیابی شاهین‌ها در همه مراحل زندگی و زیستگاه‌ها، می‌توان بهتر فهمید چه عواملی بقای آن‌ها را تهدید می‌کند و چگونه می‌توان کمک‌شان کرد تا از دل تهدیدها جان سالم به در ببرند.