بیل گیتس، بنیان‌گذار مایکروسافت، در یکی از تازه‌ترین گفت‌وگوهایش، پیش‌بینی‌ تازه‌ای ارائه داد: هوش مصنوعی می‌تواند مشکل مزمن کمبود پزشک و معلم را برطرف کند. او با اشاره به کشورهای در حال توسعه مانند هند و مناطق مختلفی در قاره آفریقا، توضیح داد که در این کشورها، همچنان کمبود شدید نیروی متخصص در حوزه سلامت وجود دارد.

به گزارش یک پزشک، پژوهش‌ها نشان می‌دهد که حتی ایالات متحده نیز تا سال ۲۰۳۶ با کمبود ده‌ها هزار پزشک عمومی و متخصص مواجه خواهد بود. از دیدگاه گیتس، هوش مصنوعی با در اختیار داشتن «ضریب هوشی پزشکی» یا Medical IQ می‌تواند این شکاف را پر کند و مراقبت‌های بهداشتی را فراگیرتر و عادلانه‌تر نماید.

پزشکان متخصص سالمندان (Geriatricians) به‌شدت در حال کاهش‌اند و با روند پیری جمعیت، خطر بحران کیفیت مراقبت‌های پزشکی نیز در حال افزایش است. همین مسئله باعث شده استارتاپ‌هایی با تمرکز بر هوش مصنوعی سلامت، میلیاردها دلار سرمایه جذب کنند.

 این شرکت‌ها وعده داده‌اند با خودکارسازی کارهای تکراری مانند تهیه گزارش‌های پزشکی، صدور صورت‌حساب و حتی تشخیص دقیق‌تر بیماری‌ها، فشار از روی شانه‌های کادر درمانی بردارند. پژوهش‌های مشاوران حوزه فناوری سلامت پیش‌بینی می‌کند که هوش مصنوعی مولد یا Generative AI می‌تواند تا ۳۷۰ میلیارد دلار بهره‌وری در این صنعت ایجاد کند.

آموزش در آستانه دگرگونی دیجیتال

مسئله کمبود معلم تنها به حوزه سلامت محدود نیست. گزارش‌های فدرال در آمریکا نشان می‌دهد که بیش از ۸۵٪ مدارس دولتی در استخدام معلم برای سال تحصیلی ۲۰۲۳ تا ۲۰۲۴ دچار مشکل بوده‌اند. همچنین نزدیک به نیمی از مدارس اعلام کرده‌اند که از نظر تعداد کادر آموزشی، دچار کمبودند. در همین راستا، برخی مدارس در اروپا، از جمله دبیرستانی در لندن، استفاده آزمایشی از ابزارهایی مانند ChatGPT را برای آموزش دروس اصلی آغاز کرده‌اند.

این ابزارها در دروسی مانند زبان انگلیسی، ریاضی، زیست‌شناسی و علوم رایانه، به دانش‌آموزان کمک می‌کنند بدون حضور مستقیم معلم، مفاهیم را بیاموزند. با این‌که هنوز نگرانی‌هایی درباره استفاده از هوش مصنوعی برای تقلب وجود دارد، معلمان بسیاری بر این باورند که این فناوری می‌تواند در وقت آن‌ها صرفه‌جویی کند و کیفیت آموزش را در شرایط دشوار حفظ نماید. پژوهش‌های آموزشی در سال‌های اخیر بر این نکته تأکید کرده‌اند که هوش مصنوعی می‌تواند شکاف‌های ساختاری در آموزش را تا حد زیادی پوشش دهد و آموزش را حتی در مناطق محروم نیز دست‌یافتنی‌تر سازد.

آیا مشاغل فیزیکی هم در امان خواهند ماند؟

بیل گیتس در این گفت‌وگو تنها به مشاغل فکری مانند پزشکی و آموزش نپرداخت. او معتقد است که هوش مصنوعی و روبات‌های پیشرفته به‌زودی به مشاغل یدی نیز وارد می‌شوند. از کارگران کارخانه گرفته تا نیروهای ساختمانی و کارکنان خدماتی مانند نظافت‌چی‌های هتل، همه در معرض جایگزینی قرار دارند. او با اشاره به ربات‌هایی که با دقت «دست‌های ماهر» کارهای فیزیکی انجام می‌دهند، تأکید کرد که توسعه آن‌ها بسیار سریع‌تر از آن‌ چیزی است که اغلب مردم تصور می‌کنند.

شرکت‌هایی مانند Nvidia در حال سرمایه‌گذاری‌های عظیم برای توسعه ربات‌هایی انسان‌نما هستند که می‌توانند اجسام را جابه‌جا کنند، کف انبارها را تمیز کنند و بسیاری از کارهای تکراری را انجام دهند. هدف این فناوری‌ها کاهش هزینه‌های نیروی انسانی و افزایش بهره‌وری اقتصادی است. گیتس پیش‌بینی می‌کند این مسیر باعث خواهد شد بسیاری از مشاغل انسانی بازتعریف شوند یا کلاً از بین بروند.

هفته کاری کوتاه‌تر؛ رؤیا یا واقعیت؟

یکی از جذاب‌ترین بخش‌های پیش‌بینی بیل گیتس، به آینده زمان کاری انسان مربوط می‌شود. او باور دارد در آینده‌ای نه‌چندان دور، انسان‌ها خواهند توانست زودتر بازنشسته شوند یا روزهای کاری کوتاه‌تری داشته باشند. این پیش‌بینی بی‌سابقه نیست. اقتصاددان بریتانیایی جان مینارد کینز (John Maynard Keynes) در دهه ۱۹۳۰ پیش‌بینی کرده بود که با رشد فناوری، هفته کاری به ۱۵ ساعت کاهش می‌یابد. اگرچه آن پیش‌بینی هنوز محقق نشده، اما با ظهور هوش مصنوعی مولد، امید به تحقق آن دوباره زنده شده است.

گیتس می‌گوید حالا نیاز داریم به‌صورت فلسفی به این سؤال فکر کنیم که «چگونه باید وقت‌مان را صرف کنیم؟» این نوع بازاندیشی، نه فقط شخصی بلکه اجتماعی و سیاسی خواهد بود. بسیاری از کشورها باید زیرساخت‌های قانونی و اجتماعی را برای دنیایی آماده کنند که در آن کار کردن الزام نیست، بلکه انتخاب است. خود گیتس می‌گوید دیگر لازم نیست کار کند، اما همچنان کار می‌کند چون «برای او لذت‌بخش است».