1

در پی افشاگری برنامه پیام‌رسان واتس‌اپ و افزایش نگرانی‌ها نسبت به شنود روزنامه‌نگاران و فعالان اجتماعی، شرکت جاسوس‌افزارسازی Paragon Solutions مستقر در اسرائیل و دولت ایتالیا قرارداد همکاری خود را به‌طور رسمی خاتمه دادند. این رسوایی باعث بروز تنش‌هایی در سطح امنیت ملی و پارلمان ایتالیا شده است.

افشای جاسوسی با نرم‌افزار Graphite

در پایان ژانویه، گزارش‌هایی منتشر شد مبنی بر اینکه جاسوس‌افزار «Graphite» توسعه‌یافته توسط Paragon Solutions در کشورهای مختلف از جمله ایتالیا برای شنود روزنامه‌نگاران و فعالان مدنی مورد استفاده قرار گرفته است.

گزارش کمیته امنیت پارلمان ایتالیا (COPASIR)

طبق گزارش کمیته COPASIR، پس از هشدار شرکت متا درباره هدف قرار گرفتن ده‌ها نفر از جمله شهروندان ایتالیا توسط این نرم‌افزار، سرویس‌های اطلاعاتی ایتالیا (AISE و AISI) در ۱۴ فوریه قرارداد با Paragon را به حالت تعلیق درآوردند. در ادامه و پس از بررسی‌های داخلی، تصمیم بر فسخ کامل قرارداد گرفته شد.

موارد ردیابی قانونی در پرونده

در همین گزارش آمده است که لوکا کازارینی (مؤسس سازمان غیردولتی Mediterranea Saving Humans) و دیوید یامبیو (رئیس سازمان Refugees in Libya) نیز به‌صورت قانونی تحت نظارت و ردیابی قرار گرفته‌اند. با این حال، فرانچسکو کانچلاتو، سردبیر سایت خبری Fanpage که از سوی متا هشدار دریافت کرده بود، تأکید کرد که از سوی سرویس‌های اطلاعاتی ایتالیا با نرم‌افزار Graphite شنود نشده است.

واکنش‌ها به فسخ قرارداد

موضع Paragon: ایتالیا راه‌حل نداد

شرکت Paragon اعلام کرد که مسیر مشخصی برای ارزیابی قانونی استفاده از نرم‌افزار خود در قبال فرانچسکو کانچلاتو به مقامات ایتالیا ارائه کرده اما از آنجا که دولت ایتالیا در این خصوص همکاری نکرده، تصمیم به فسخ قرارداد گرفته است.

پاسخ نهادهای اطلاعاتی ایتالیا

در مقابل، نهاد اطلاعاتی DIS پیشنهاد Paragon برای نصب نرم‌افزارش روی سرورهای امنیتی ایتالیا را «غیرقابل‌قبول» دانسته و COPASIR نیز اظهارات Paragon را «باعث شگفتی» عنوان کرده است.

کانچلاتو نیز در گزارشی در Fanpage اظهار کرده یکی از دو طرف (دولت ایتالیا یا Paragon) در این ماجرا حقیقت را پنهان کرده است. احزاب مخالف دولت نیز خواستار شفاف‌سازی موضوع در پارلمان شده‌اند، اما دولت هنوز واکنش رسمی نشان نداده است.

نقش هشدار واتس‌اپ در افشاگری

در پایان ژانویه، واتس‌اپ (وابسته به شرکت متا) به حدود ۹۰ خبرنگار و فعال اجتماعی هشدار داد که ممکن است هدف جاسوس‌افزار Graphite از شرکت اسرائیلی Paragon Solutions قرار گرفته باشند.

یکی از این افراد، فرانچسکو کانچلاتو بود که در ۳۱ ژانویه از طریق واتس‌اپ متوجه حمله سایبری شده است. او در رأس تیم خبری Fanpage قرار دارد که در ژوئن ۲۰۲۴ فاش کرد شاخه جوانان حزب راستگرای نخست‌وزیر جورجیا ملونی گرایش‌های فاشیستی دارند.

واکنش رسمی دولت ایتالیا

در ۵ فوریه، دولت اعلام کرد که ۷ نفر از کاربران داخل کشور هدف قرار گرفته‌اند و آژانس ملی امنیت سایبری وارد عمل شده است. به جز کانچلاتو، لوکا کازارینی نیز اعلام کرد که تحت هدف بوده و در ۱۰ فوریه برای شناسایی مسئول این نظارت، شکایت رسمی ثبت کرده است.

گسترش دامنه قربانیان به خارج از ایتالیا

نخست‌وزیری ایتالیا اتهام استفاده داخلی از این جاسوس‌افزار را رد کرد و اعلام کرد که قربانیانی در کشورهای دیگری مانند بلژیک، یونان، لتونی، لیتوانی، اتریش، قبرس جنوبی، چک، دانمارک، آلمان، هلند، پرتغال، اسپانیا و سوئد نیز شناسایی شده‌اند.

در ۶ فوریه، روزنامه The Guardian گزارش کرد که Paragon قرارداد خود با ایتالیا را فسخ کرده، اما دولت ایتالیا این گزارش را در ۱۲ فوریه تکذیب کرده بود.