رویداد۲۴ | در پی اعلام آتش‌بس میان ایران و اسرائیل پس از یک درگیری ۱۲ روزه، بازار سرمایه ایران به شدت واکنش نشان داد؛ بورس تهران روز شنبه با افتی سنگین و رنگ غالب قرمز آغاز به کار کرد و شاخص کل با ریزشی نزدیک به ۹۹ درصد مواجه شد.
اما کارشناسان معتقدند این افت چشمگیر بیش از آنکه از واقعیت‌های اقتصادی ناشی شده باشد، ریشه در «هیجان، ترس و عدم قطعیت» دارد که فضای روانی جامعه و سرمایه‌گذاران را فرا گرفته است.
فرصتی در دل بحران؟
در حالی که اکثر سرمایه‌گذاران خرد، با شروع درگیری‌ها به سرعت اقدام به فروش دارایی‌های خود کردند، تحلیلگران با دید بلندمدت نگاه متفاوتی دارند. به گفته تحلیلگران بازار، این شرایط می‌تواند «فرصتی طلایی برای خرید» تلقی شود.
ارزش ذاتی شرکت‌ها طی چند روز جنگ از بین نمی‌رود. شرکت‌هایی که دارایی‌های فیزیکی، نیروی انسانی متخصص و جایگاه بازار مشخصی دارند، حتی در دوران بحران هم پتانسیل بازیابی دارند.
در بحبوحه بحران، رفتار‌های هیجانی و فروش دسته‌جمعی، بخشی از واکنش طبیعی بازارهاست. آینده مبهم می‌شود و ترس از ضرر، بر منطق و تحلیل غلبه می‌کند. توده سرمایه‌گذاران، تحت تاثیر اخبار منفی، گمانه‌زنی‌ها و فضای روانی غالب، به سمت فروش هیجانی دارایی‌های خود سوق پیدا می‌کنند تا از ضرر بیشتر جلوگیری کنند. اصطلاحی که اقتصاددانان از آن با عنوان «سرمایه‌گذاری گله‌ای» (Herd Mentality) یاد می‌کنند، اکنون در بورس تهران به‌وضوح مشاهده می‌شود.
«توده سرمایه‌گذاران بر اساس اخبار منفی، نه تحلیل بنیادی، تصمیم می‌گیرند. اما معمولاً این روند‌ها کوتاه‌مدت‌اند، ارزش ذاتی واقعی سهام را منعکس نمی‌کنند و بازار پس از فروکش کردن هیجان، به سمت تعادل بازمی‌گردد.
سیاست مهار هیجان: کافی نیست
به نظر می‌رسد دامنه نوسان با هدف کنترل هیجانات کوتاه‌مدت بازار طراحی شده است، با این فرض که با گذر زمان، اثر متغیر‌های غیربنیادی بر رفتار معامله‌گران کاهش می‌یابد. با این حال، نکته‌ای که در این میان نادیده گرفته شده آن است که بخشی از فشار خرید یا فروش ممکن است ناشی از عوامل بنیادی باشد؛ عواملی همچون افزایش ریسک سیستماتیک بازار یا نیاز واقعی به نقدینگی. بنابراین، اعمال محدودیت بر عرضه و تقاضا لزوماً به کاهش تمایل به خرید یا فروش نمی‌انجامد و حتی ممکن است در برخی موارد به تشدید هیجانات و اختلال در روند طبیعی بازار بی انجامد.
کارشناسان نسبت به کافی بودن کاهش دامنه نوسان هشدار می‌دهند.
بیشتر بخوانید:
آتش‌بس در میدان ، آژیر قرمز در بورس
آتش‌بس یا آرامش پیش از طوفان؟ اقتصاد و انسجام در مرز هشدار
ساره محبعلی، فعال بازار سرمایه، در گفت‌و‌گو با رویداد۲۴ می‌گوید: «محدودیت دامنه نوسان، ابزاری برای مدیریت هیجان است، نه زمینه‌سازی برای بازگشت اعتماد در بین سرمایه‌گذاران، با این وجود در صورتی که با سیاست‌های مکمل همراه شود، در کوتاه مدت می‌تواند بخشی از فرآیند بازگشت اعتماد سرمایه‌گذاران باشد؛ بنابراین با کاهش نوسانات شدید و جلوگیری از بروز رفتار‌های هیجانی، منجر خواهدشد سرمایه‌گذاران با احساس امنیت بیشتری، به تحلیل و تصمیم‌گیری عقلایی بپردازند.»
او افزود: «باتوجه به شرایط خاص بازار سرمایه ایران پس از جنگ ۱۲ روزه با اسرائیل، محدودیت سقف فروش برای کد‌های حقیقی می‌تواند به عنوان ابزاری کنترلی با هدف کاهش هیجان و مدیریت ریسک سیستماتیک مورداستفاده قرار بگیرد، اما باید با دقت، شفافیت و به‌صورت موقتی اجرا شود تا اثر معکوس نداشته باشد.
محبعلی یادآور می‌شود: در شرایط فعلی بسیاری از سهامداران خرد آماده‌اند تا به‌صورت هیجانی از بازار خارج شوند؛ در نتیجه محدودیت مذکور فقط و فقط در کوتاه مدت می‌تواند به سهامداران پیام دهد که بازار بدون برنامه رها نشده است و سیاست‌گذار فعالانه از آن مراقبت می‌کند، اما اگر این سیاست به تنهایی و بدون تزریق نقدینگی هدفمند و اعلام سیاست‌های حمایتی اقتصادی باشد، ممکن است فقط اثر موقتی داشته و حتی در میان‌مدت باعث نارضایتی، بی‌اعتمادی و خروج سرمایه از بازار سهام شود.
تجربه تاریخی بازار‌ها در بحران
تاریخ بازار‌های جهانی نشان می‌دهد که بحران‌ها، از جمله جنگ، الزاما به معنای سقوط پایدار بازار‌ها نیست، بلکه گاهی اوقات فرصت‌های بی‌نظیری را برای رشد بلندمدت فراهم آورده‌اند.
در جنگ جهانی دوم (۱۹۳۹-۱۹۴۵) با وجود ابعاد فاجعه‌بار آن بازار سهام ایالات متحده (شاخص داوجونز) پس از یک افت اولیه در زمان شروع جنگ، شروع به ریکاوری کرد و در پایان جنگ، سرمایه‌گذارانی که صبور بودند و سهام خود را حفظ کرده بودند یا در زمان افت خرید کرده بودند، سود قابل توجهی را تجربه کردند. صنایع مرتبط با جنگ و سپس بازسازی، رشد چشمگیری داشتند.
در مورد اخیر جنگ دوازده روزه بین ایران و اسرائیل، شاهد بودیم که بازار بورس با قرمزی ۹۹ درصدی کار خود را آغاز کرد. این واکنش شدید، به وضوح نشانه‌ای از هیجان و عدم قطعیت لحظه‌ای بود که با اولین اخبار درگیری شکل گرفت. اما با اعلام آتش‌بس و فروکش کردن تنش‌ها، بخش عمده‌ای از آن دلیل هیجانی که پشت این افت بزرگ بود، از بین خواهد رفت. این لحظه می‌تواند برای سرمایه‌گذارانی که دید بلندمدت دارند، حکم یک تخفیف بزرگ بر سهام باارزش را داشته باشد. سهام شرکت‌های قدرتمند که صرفاً به دلیل یک موج خبری منفی ارزششان افت کرده، با از بین رفتن عامل هیجان، پتانسیل بالایی برای بازگشت به ارزش‌های ذاتی و حتی رشد فراتر از آن را خواهند داشت.
اکنون که گردوغبار جنگ فرو نشسته، زمان آن است که سرمایه‌گذاران میان هیجان و منطق تفکیک قائل شوند. کارشناسان هشدار می‌دهند که تصمیم‌گیری‌های احساسی ممکن است ضرر‌های جبران‌ناپذیری به همراه داشته باشد، در حالی که «صبر و تحلیل» می‌تواند پاداش بالایی در پی داشته باشد. فرصت‌های خرید که در دل بحران‌ها و هیجانات شکل می‌گیرند، معمولاً بهترین سودآوری را در بلندمدت نصیب سرمایه‌گذاران واقعی می‌کنند.
«بازار‌ها همیشه از بحران‌ها بازمی‌گردند. مسئله این است که چه کسی در لحظه ترس، نگاهش به آینده است.»
source