رویداد۲۴| در شرایطی که صنعت برق به ستون فقرات بخش کشاورزی و دامداری صنعتی تبدیل شده است، قطعی‌های مکرر برق به بحرانی جدی برای این حوزه حیاتی بدل شده است. واحد‌های دامداری و مرغداری که سرمایه اصلی‌شان موجودات زنده هستند، در نبود برق با خطر از دست رفتن سرمایه و تلفات سنگین مواجه می‌شوند؛ چراکه دستگاه‌های شیردوشی، تولید خوراک و حتی تأمین آب همگی وابسته به برق‌اند.
با آغاز فصل گرم، اجرای برنامه‌های قطع برق نه تنها فعالیت دامداری‌ها، بلکه روند تولید و فرآوری در زیر‌بخش‌های کشاورزی را مختل کرده و همین امر باعث واکنش تند فعالان صنفی شده است. این در حالی است که براساس ماده ۲۵ قانون بهبود محیط کسب‌وکار مصوب سال ۱۳۹۰، قطع برق چاه‌های کشاورزی ممنوع اعلام شده بود، اما وزارت نیرو از ابتدای فروردین امسال، زودتر از موعد، طرح قطع شش‌ساعته برق چاه‌ها را اجرایی کرده است؛ اقدامی که خسارت‌های جدی به مزارع و باغ‌ها وارد می‌کند.
تهدیدی برای امنیت غذایی کشور
کشاورزی ایران به‌عنوان تأمین‌کننده امنیت غذایی و بخشی راهبردی در مسیر خودکفایی محصولات اساسی، نیازمند ثبات و تداوم در تأمین انرژی است. قطع برق چاه‌های کشاورزی، که اصلی‌ترین ابزار آبیاری زمین‌ها محسوب می‌شوند، به مانعی بزرگ در تحقق اهداف برنامه هفتم توسعه بدل شده و آینده امنیت غذایی کشور را با تهدیدی جدی روبه‌رو ساخته است.
اگرچه وزارت نیرو قطع برق را به‌عنوان اقدامی برای مدیریت مصرف در فصل گرما توجیه می‌کند، اما پیامد‌های این سیاست برای کشاورزی و دامداری کشور فراتر از یک تصمیم مقطعی است و می‌تواند کل زنجیره تولید و عرضه غذا را تحت تأثیر قرار دهد.
قطعی‌های برق و کاهش تولید شیر
پدرام قدرتی، فعال صنعت دامپروری در گفت‌و‌گو با رویداد۲۴ درباره مشکلات روزمره دامداران گفت: «فعالیت در دامداری کاری است که در تمام شبانه‌روز ادامه دارد. کار دامدار هیچ‌گاه تعطیل نمی‌شود و فشار کاری آن به‌گونه‌ای است که گاهی انجام یک فرآیند هشت ساعته معادل یک شبانه‌روز انرژی و زمان می‌برد. این روند به صورت مداوم تکرار می‌شود و هر روز با آن مواجه هستیم.»
بیشتر بخوانید: پشت پرده گرانی لبنیات چیست؟
او افزود: «یکی از مسائل اساسی، قطعی‌های مکرر برق است. این قطعی‌ها باعث می‌شود دستگاه‌ها از کار بیفتند. برای مثال، در مواقعی که دستگاه در حال دوشیدن شیر است، ناگهان برق قطع می‌شود و همه چیز از کار می‌افتد. همین مسئله می‌تواند تنها در همان روز باعث کاهش چند لیتری شیر در میانگین تولید هر رأس گاو شود. این کاهش تولید به راحتی جبران‌پذیر نیست و دامدار مجبور است چندین روز شرایط پایدار ایجاد کند تا دوباره سطح تولید به حالت عادی بازگردد. به بیان دیگر، هر بار قطعی برق می‌تواند خسارتی چندروزه به دامدار تحمیل کند.»
سوخت اضطراری و سهمیه ناکافی گازوئیل
قدرتی به مشکل تأمین سوخت اضطراری اشاره کرد و گفت: «دامداری‌ها برای فعالیت‌های روزانه خود به سهمیه مشخصی از گازوئیل وابسته هستند. این سهمیه تحت نظر چند مرجع مختلف نظارتی قرار دارد. از یک طرف وزارت نیرو بخشی از سهمیه را کم می‌کند، و از سوی دیگر شرکت پخش مسئول تأمین گازوئیل از محل همین سهمیه است. اما تعزیرات اجازه ذخیره‌سازی نمی‌دهد. در چنین شرایطی اگر کمبود یا قطعی سوخت اتفاق بیفتد، دامداری‌ها بدون پشتوانه می‌مانند و عملاً فعالیت آنها مختل می‌شود.»
بیشتر بخوانید: نارضایتی زیر پوست شهر؛ از سفره‌های کوچک تا خاموشی‌های مکرر
او با اشاره به اختلاف قیمت سهمیه‌ای و آزاد گازوئیل گفت: «قیمت آزاد گازوئیل حدود ۱۶ تا ۱۷ هزار تومان است، در حالی که سهمیه‌ای تنها ۳۰۰ تومان محاسبه می‌شود. این فاصله قیمتی دامداران را در موقعیتی دشوار قرار داده است. سهمیه تخصیص‌یافته کفاف نیاز روزمره را نمی‌دهد و دامداران مجبورند برای ادامه کار گازوئیل آزاد تهیه کنند. اما خرید گازوئیل آزاد قاچاق محسوب می‌شود و معامله آن مشکلات قانونی دارد. در نتیجه، دامدار یا باید با کمبود سوخت کنار بیاید و تولیدش آسیب ببیند، یا برای حفظ تولید ناچار به خرید سوخت آزاد شود و با مسائل قانونی مواجه گردد.»
بیماری‌های دامی و خسارت‌های زنجیره‌ای
این فعال صنعت دامپروری درباره پیامد‌های قطع برق هشدار داد و گفت: «دام، موجودی زنده است و نیاز‌های آن لحظه‌ای متوقف نمی‌شود. شیر دوشی فرآیندی است که باید هر روز و در زمان مشخص انجام شود. اگر به دلیل قطع برق دستگاه‌های شیردوشی از کار بیفتند و شیر به موقع دوشیده نشود، انواع بیماری‌های پستانی بروز خواهد کرد. بیماری‌های پستان هزینه‌های سنگین درمانی به دامدار تحمیل می‌کند. حتی اگر درمان نتیجه بدهد، گاو برای مدتی از چرخه شیردهی خارج می‌شود و این خود باعث ضرر قابل توجهی است. اگر هم درمان مؤثر واقع نشود، دام حذف می‌شود و زیان مالی بسیار بیشتری به دامدار وارد خواهد شد.»
بیشتر بخوانید: تکرار سناریوی گرانی گوشت در راه است؟
او افزود: «این زنجیره مشکلات تنها به کاهش تولید شیر ختم نمی‌شود، بلکه تبعات آن در هزینه‌های درمان، افزایش ریسک بیماری‌های دام، حذف بخشی از گله و کاهش بازدهی اقتصادی دامداری‌ها نمایان می‌شود.»
راهکار‌های پرهزینه و محدودیت دامداران سنتی
قدرتی در پایان گفت: «دامداری‌های مدرن برای مدیریت این مشکلات به سراغ راهکار‌هایی مانند نصب سیستم‌های خنک‌کننده و فن‌های مخصوص در محل نگهداری دام‌ها رفته‌اند. این تجهیزات کمک می‌کنند تا دمای محیط کنترل شود و فشار گرما کاهش پیدا کند. اما چنین راهکار‌هایی هزینه‌بر است و همه دامداران، به‌ویژه دامداران سنتی، امکان سرمایه‌گذاری روی این تجهیزات را ندارند؛ بنابراین لازم است در سیاست‌گذاری‌ها و تصمیم‌گیری‌های کلان، شرایط واقعی دامداران به طور جدی در نظر گرفته شود.»
امنیت غذایی کشور در خطر است
آنچه در گفت‌و‌گو با فعالان دامپروری روشن می‌شود این است که قطعی‌های مکرر برق و محدودیت در تأمین سوخت، نه تنها تولید شیر و فرآورده‌های دامی را با چالش مواجه کرده، بلکه زنجیره‌ای از خسارت‌های مالی، بهداشتی و اقتصادی را بر دوش دامداران تحمیل کرده است. ادامه این روند، می‌تواند امنیت غذایی کشور را به خطر انداخته و چشم‌انداز صنعت دامپروری ایران را به سمت «مرگ تدریجی» سوق دهد.
source