دکتر شاهرخی معتقد است: این نوع خبرپراکنی‌ها در واقع همکاری‌های خوب دو کشور را هدف قرار داده و می‌خواهد میان مردم عراق و اقلیم کردستان نسبت به ایران نگرانی و نارضایتی ایجاد کند.

به گزارش سرویس بین الملل «تابناک»؛ براساس گزارش رسانه‌های منطقه، طی روز‌های اخیر خبر‌هایی از پرواز جنگنده‌های ارتش رژیم صهیونیستی بر فراز مرز‌های غربی ایران و موشک‌باران اهدافی در اقلیم کردستان، توسط ارتش ایران منتشر شده است. هم زمان، برخی منابع با انتشار تصاویری از دیدار فرماندهان یگان‌های چترباز آمریکایی با نیرو‌های پیشمرگه  کُرد عراق، گمانه‌زنی‌هایی درباره احتمال «اقدام پیش‌دستانه ایران» طرح کردند. منابع امنیتی، اما این موج خبری را بیشتر در چارچوب «فضاسازی و جنگ روانی منطقه‌ای» ارزیابی می‌کنند تا نشانه‌ای از تغییر فوری در میدان.

خبرنگار سرویس بین الملل «تابناک»؛ در همین راستا گفتگویی را با «دکترعلی شاهرخی»، کارشناس مسائل عراق انجام داده که مشروح آن را از نظر می‌گذرانید:

*در روز‌های اخیر اخباری مبنی بر پرواز جنگنده‌های اسرائیلی با همراهی هواپیما‌های جاسوسی آمریکا بر فراز آسمان عراق و نزدیک مرز ایران منتشر شد. دلیل این موضوع چیست؟

پرواز جنگنده‌های خارجی در حریم هوایی عراق امر مسبوق به سابقه‌ای است و از زمانی که رژیم صدام سقوط کرده، پهپاد‌ها و جنگنده‌های خارجی، به‌ویژه جنگنده‌های آمریکایی، برای مدت طولانی و به‌صورت بی‌ضابطه در آسمان عراق حضور داشته‌اند.

در واقع، حریم هوایی عراق عملاً در اختیار نیرو‌های آمریکایی قرار گرفته است. آمریکایی‌ها با نقض حریم هوایی عراق، تا کنون جرائم متعددی مرتکب شده‌اند که یکی از بزرگ‌ترین این جنایات، به شهادت رساندن حاج قاسم سلیمانی در همین چارچوب نقض حریم هوایی بوده است.

در مورد پرواز جنگنده‌هایی که اخیراً در رسانه‌ها مطرح شده، نمی‌توان این موضوع را به‌طور قطعی به منابع اسرائیلی یا جنگنده‌های اسرائیلی منتسب کرد.

با توجه به اینکه ارتش عراق نیز بیانیه صادر و اعلام کرده است که پرواز‌ها در منطقه استان میسان و استان‌های شرقی عراق انجام شده و مربوط به تمرین نیروی هوایی ارتش عراق بوده، بنابراین پرواز جنگنده‌های اسرائیلی صحت ندارد.

توان نیروی هوایی ارتش عراق در سطحی است که می‌تواند انواع جنگنده‌ها را شناسایی کند. صحنه سیاسی، امنیتی و نظامی عراق کاملاً آشکار است؛ اگر جنگنده‌ای واقعاً وارد حریم عراق شده باشد و رفت‌وآمد کرده باشد، مسئولان عراقی شجاعت اعلام آن را دارند.

کمااینکه در دوره‌های گذشته، زمانی که جنگنده‌های رژیم صهیونیستی به خاک کشورمان تجاوز کردند، عراقی‌ها همان زمان موضوع را اعلام کردند و در سازمان ملل نیز علیه رژیم صهیونیستی شکایت خود را ثبت کردند. در واقع، آنها به‌صورت علنی اعلام می‌کنند که جنگنده‌های اسرائیل حریم کشور را نقض کرده‌اند و این اقدام را آشکارا محکوم می‌کنند.

اینکه چرا چنین خبری مطرح شده، به‌نظر می‌رسد بیشتر برای ایجاد ترس و وحشت رسانه‌ای است. احتمالاً این خبر به منابع اسرائیلی بازمی‌گردد و اسرائیلی‌ها می‌خواهند القا کنند که دستِ برتر هوایی را در منطقه دارند؛ در میان کشور‌های عربی ایجاد هراس کنند، در سوریه ترس ایجاد کنند و همچنین در میان سیاستمداران عراقی این تصور را به‌وجود بیاورند که دولتی که قرار است تشکیل شود باید ملاحظات و نگرانی‌های آمریکا و تل‌آویو را در نظر بگیرد.

مشخص است که آمریکا و رژیم صهیونیستی از نتایج انتخابات عراق بسیار ناراضی هستند؛ نتایجی که مطابق خواست آنها نبوده و آنچه را در صندوق رأی به دست نیاورده‌اند، می‌کوشند از طریق ارعاب نظامی، رسانه‌ای و امنیتی در عراق به دست آورند. اما دولت و ملت عراق بسیار شجاع‌تر و آگاه‌تر از آن هستند که تسلیم این ارعاب رسانه‌ای و امنیتی شوند و در نهایت اهداف و منافع خود را دنبال خواهند کرد.

*متعاقب این اخبار، اخبار دیگری مبنی بر حمله موشکی ایران به اقلیم کردستان عراق مخابره شده است. به نظر می‌رسد پیوستگی این اخبار نشان از وقوع اتفاقاتی در اقلیم کردستان عراق باشد. ارزیابی شما چیست؟

ایران و اقلیم کردستان همکاری بسیار خوبی در حوزه‌های مختلف اقتصادی و امنیتی دارند و این همکاری‌ها دهه‌هاست که ادامه داشته است. این خبر که ایران اقدام به موشک‌باران مناطقی از اقلیم کردستان کرده، در راستای همان خبر ادعاییِ پرواز جنگنده‌های اسرائیل است که می‌خواهد فضایی از ارعاب و وحشت ایجاد کند.

ایران و عراق همکاری بسیار خوبی در عرصه‌های امنیتی دارند. نگرانی‌های جمهوری اسلامی در اقلیم کردستان مشخص و روشن است و به مقامات عراقی اعلام شده که در این منطقه برخی گروهک‌ها فعالیت می‌کنند که مخل امنیت و منافع دو کشور هستند. تاکنون نیز بر اساس یادداشت تفاهم امنیتی که امضا شده، طرف عراقی و طرف کُردی بالاترین سطح هماهنگی و همکاری را داشته‌اند. بنابراین، به لحاظ عقلانی و منطقی هیچ توجیهی وجود ندارد که ایران بخواهد اقدامی در خاک عراق انجام دهد.

ثانیاً به نظر می‌رسد این نوع خبرپراکنی‌ها در واقع همکاری‌های خوب دو کشور را هدف قرار داده و می‌خواهد میان مردم عراق و اقلیم کردستان نسبت به ایران نگرانی و نارضایتی ایجاد کند. همان‌طور که طرف‌های خارجی ناراضی از نتیجه انتخابات تلاش می‌کنند با ایجاد ترس و وحشت و انتشار خبر‌هایی که منبع درستی ندارند خبر‌هایی که حتی دولت اقلیم کردستان نیز آن را تکذیب کرده و گفته چنین چیزی رخ نداده آگاهی و روابط خوب دو ملت ایران و عراق و شهروندانی را که در دو سوی مرز ایران و کردستان عراق زندگی می‌کنند هدف بگیرند.

این جریان‌ها به دنبال آن هستند که با ارعاب رسانه‌ای و ارعاب سیاسی، نشست‌ها و تلاش‌های مقامات عراقی در بغداد و شمال عراق برای تشکیل دولت جدید را تحت تأثیر قرار دهند تا فضایی از آشفتگی و دودستگی در میان مردم عراق ایجاد شود و تشکیل دولت جدید در مدت زمان نزدیک امکان‌پذیر نباشد و روند تشکیل دولت به درازا کشیده شود.

همان‌طور که مشخص است آمریکا از نتایج انتخابات عراق راضی نیست و اسرائیلی‌ها نیز رضایت ندارند؛ بنابراین با انتشار این اخبار، چه‌بسا ممکن است در روز‌های آینده اخبار امنیتی متعدد دیگری نیز بشنویم. این اخبار امنیتی حتی ممکن است شامل خبر یک انفجار دیگر هم باشد.

هدف این حوادث امنیتی طولانی‌کردن فرآیند تشکیل دولت عراق است تا آمریکایی‌ها بتوانند خواسته‌ها و نیات خود را بر سیاستمداران عراقی تحمیل کنند؛ آنچه را که خود می‌خواهند و وزرایی را که مدنظرشان است، در کابینه جدید عراق قرار دهند.

اما من فکر می‌کنم بر اساس رشدی که در آگاهی سیاسیِ سیاستمداران عراقی وجود دارد، آنها می‌توانند این دوره زمانی را در یک بازه مشخص طی کرده و دولت خود را تشکیل دهند و اسیر این ارعاب سیاسی و رسانه‌ای که در رسانه‌ها منتشر می‌شود نشوند.

*تصاویری از دیدار فرماندهان چتربازان آمریکایی با پیشمرگان کُرد در عراق در روز‌های اخیر منتشر شده است. برخی منابع اعلام کردند احتمال حمله پیش‌دستانه ایران به مواضع این نیرو‌ها وجود دارد. این موضوع را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

بحث اینکه ایران حمله پیش‌دستانه انجام بدهد، اساساً در قاموس ادبیات دفاعی ایران «جنگ» وجود ندارد که بخواهد حمله پیش‌دستانه انجام دهد. این ادبیات و اختراع واژه‌هایی مانند «حمله پیش‌دستانه» مربوط به طرف‌های متجاوز خارجی است که می‌خواهند جنگ و تجاوز خودشان به یک کشور دیگر را توجیه کنند و حقوق بین‌الملل را نقض کنند؛ بنابراین از ادبیاتی مانند «جنگ» یا «حمله پیش‌دستانه» استفاده می‌کنند.

ایران و عراق همکاری‌های گسترده نظامی، دفاعی و امنیتی دارند. کمیته‌های مختلف سیاسی و امنیتی میان دو کشور وجود دارد که برای هرگونه خلل امنیتی تشکیل می‌شوند و موضوع را قبل از اینکه به سطح رسانه یا سطح سیاسی کشیده شود، حل‌وفصل می‌کنند.

اخیراً نیز دیدیم که مشاور امنیت ملی عراق به تهران آمد. همین‌طور سفر آقای لاریجانی در شهریورماه  یعنی در فاصله زمانی چهار تا پنج ماه  نشان می‌دهد که عالی‌ترین مقامات ارشد امنیتی دو کشور در رفت‌وآمد مستمر هستند. این رایزنی‌های فشرده امنیتی نشان می‌دهد هماهنگی‌های امنیتی در سطح بسیار بالایی است و اساساً نیازی وجود ندارد که اقدامی نظامی از این نوع صورت بگیرد.

در خصوص این اقدام نیرو‌های آمریکایی، این موضوع مسبوق‌به‌سابقه است. در واقع، عراق و آمریکا از سال ۲۰۰۶ و بر اساس توافقنامه امنیتی‌ای که بین دو کشور امضا شده، همکاری‌ها و هماهنگی‌های نظامی، دفاعی و امنیتی دارند. یک برنامه زمان‌بندی برای خروج نیرو‌های آمریکایی از عراق میان دو دولت به توافق رسیده که بر اساس آن، سال آینده نیرو‌های آمریکایی باید از مناطق مرکزی و از اقلیم کردستان خارج شوند.

بر اساس یک روال اداری در ارتش آمریکا، و به دلیل کمک‌هایی که ارتش عراق به نیرو‌های کرد موسوم به پیشمرگه داشته، ارزیابی‌هایی درباره این کمک‌های مالی انجام می‌شود تا مشخص شود این کمک‌هایی که به دولت عراق پرداخت می‌شود، مطابق برنامه‌های آمریکا هست یا نه.

آمریکایی‌ها سال‌هاست به دولت اقلیم کردستان فشار می‌آورند که نیرو‌های پیشمرگه باید در اقلیم متحد شوند؛ نباید نیرو‌های پیشمرگه جداگانه وجود داشته باشند یک بخش وابسته به حزب دموکرات و یک بخش وابسته به اتحادیه میهنی. به تعبیر آنها، باید نیرو‌های موسوم به ۷۰ و ۸۰ در یکدیگر ادغام شوند و یک ارتش واحد پیشمرگه تشکیل شود تا کمک‌های مالی و نظامی آمریکا به نیرو‌های کرد پیشمرگه استمرار پیدا کند.

در سال‌های گذشته انتقادات زیادی در کنگره آمریکا مطرح بوده مبنی بر اینکه برنامه این کشور برای متحد کردن نیرو‌های پیشمرگه شکست خورده و بنابراین باید کمک‌ها قطع شود. این هیئت‌هایی هم که رفت‌وآمد می‌کنند، در واقع همان روند روتین اداری ارتش آمریکا است که طی آن سطح آمادگی نیرو‌های پیشمرگه را ارزیابی می‌کنند.

این رفت‌وآمد‌ها بر اساس همان توافق‌های رسمی میان دولت عراق و آمریکا انجام می‌شود و در چارچوب هماهنگی‌ها، رایزنی‌ها و آموزش‌های مستمر نظامی و امنیتی قرار دارد؛ بنابراین نمی‌توان این خبر را چنین تفسیر کرد که حضور این نیرو‌ها در اقلیم  به‌ویژه در سلیمانیه  نشانه اقدام خاصی در آینده باشد. در گذشته هم، اگر به آرشیو رسانه‌ها مراجعه کنید، هیئت‌های مختلفی از مقامات نظامی آمریکا و نیرو‌های ناتو در طول سال به اربیل و سلیمانیه سفر کرده‌اند و با مقامات کُرد عراقی دیدار داشته‌اند. این رایزنی‌ها و نشست‌ها همچنان ادامه دارد.

رسانه‌ای شدن این موضوع در این بازه زمانی، ممکن است ناشی از اهداف خاص رسانه‌ای باشد که به اختلافات احزاب کردی در اربیل و سلیمانیه برمی‌گردد و احتمالاً برخی به‌دنبال بهره‌برداری سیاسی از این ملاقات نظامی هستند؛ و از نظر من بیش از این نیست. به‌ویژه اینکه در خود اقلیم کردستان نیز نیرو‌های پیشمرگه و دولت اقلیم همکاری‌ها و هماهنگی‌های خوبی با جمهوری اسلامی ایران دارند.

گفت‌و‌گو: زینب منوچهری