برج رادکان با طراحی دقیق و حساب شده خود، به عنوان یک رصدخانه ابتدایی عمل کرده و قابلیت اندازهگیری تغییرات فصول و رویدادهای نجومی را دارد. این سازه استوانهای با پایهای دوازده ضلعی و گنبدی مخروطی، نه تنها زیبایی معماری را به نمایش میگذارد، بلکه نمایانگر تلفیق علم، هنر و ایمان در تمدن ایرانی-اسلامی است.
با توجه به ویژگیهای منحصر به فرد آن، برج رادکان به عنوان یک میراث فرهنگی با ارزش، در حال حاضر به یکی از جاذبههای گردشگری مهم شمال خراسان تبدیل شده و هر ساله بازدیدکنندگان زیادی را به خود جلب میکند. این بنا به خوبی نماد پیوند علم و هنر در تاریخ ایران را به تصویر میکشد و نشان دهنده هوش و خلاقیت نیاکان ما در درک و ثبت پدیدههای طبیعی است.
رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایعدستی و گردشگری شهرستان چناران درباره برج تاریخی رادکان، این اثر شاخص دوره اسلامی را نه تنها یکی از زیباترین نمادهای معماری خراسان، بلکه یکی از پدیدههای علمی و نجومی بینظیر جهان باستان دانست و از آن به عنوان «تقویم سنگی ایران» یاد کرد.
محمد طاهریان مقدم، در گفتوگو با ایسنا گفت: برج رادکان در سده هفتم هجری و بنابر اسناد تاریخی، به احتمال زیاد با نظارت خواجه نصیرالدین طوسی ساخته شد؛ همان دانشمند بزرگ ایرانی که رصدخانه مراغه را بنیان گذاشت و با تحقیقات نجومی خود درک بشر از حرکت آسمان را متحول کرد.
وی بیان کرد: ساخت این برج نشان دهنده تلفیق شگفتانگیز علم، هنر و ایمان در تمدن ایرانی-اسلامی است؛ سازهای که نه تنها به عنوان یک آرامگاه یا بنای یادمانی مطرح بوده بلکه کارکرد دقیق تقویمی و نجومی داشته و در محاسبه تغییر فصلها، اعتدالین، انقلابین و حتی سال کبیسه به کار گرفته میشده است.
رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایعدستی و گردشگری شهرستان چناران در ادامه توضیح داد: برج رادکان از دیدگاه علمی یک نمونه کمنظیر در نوع خود است. این برج با انحنای خاص و زاویهگذاری دقیق روزنهها و درها، به گونهای طراحی شده که نور خورشید در زمانهای مشخص طی سال، از مسیر خاصی وارد شود و نقاط معینی از درون برج را روشن کند. این تغییرات نور، نشانههایی از تحول فصول و موقعیت خورشید در مدار زمین را مشخص میکرده؛ به عبارتی، برج با آسمان سخن میگفته است.
بر اساس یافتههای کارشناسان میراث فرهنگی، برج رادکان دارای دو در اصلی است؛ یکی رو به شمال و دیگری رو به جنوب. این دو در ورودی در کنار ۱۲ روزنه تعبیه شده در بخش فوقانی سازه، باعث میشده تا مسیر عبور نور و سایه به شکل کاملاً حسابشده تنظیم شود. این طراحی الهام گرفته از دانش نجوم و ریاضیات بوده و هر تغییر نور درون بنا، زمان دقیق اعتدال بهاری، تابستانی، پاییزی و زمستانی را نشان میداد.
طاهریان مقدم افزود: میتوان گفت برج رادکان، نمونهای از یک رصدخانه ابتدایی ولی کاملاً علمی در دوران میانه اسلام است؛ بنایی که نشان میدهد علوم نجومی و هندسی در آن عصر تا چه اندازه پیشرفته بودهاند. این اثر به کمک قوانین نور و زاویه، توانسته پدیدههایی همچون سال کبیسه را نیز تشخیص دهد که بیانگر هوش علمی سازندگان آن است.
وی معماری برج رادکان را جلوهای از زیبایی هندسی و استحکام فنی در دوران خود دانست و خاطرنشان کرد: سازه استوانهای برج روی پایهای دوازده ضلعی قرار گرفته که نماد دوازده ماه سال دانسته میشود. ارتفاع برج حدود ۳۰ متر و قطر آن بیش از ۱۲ متر است. مصالح به کار رفته عمدتاً از آجرهای پخته، گچ و ملات محکم آهکی تشکیل شدهاند؛ مصالحی که طی قرنها در برابر باد، باران و فرسایش طبیعی مقاومت کردهاند.
رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایعدستی و گردشگری شهرستان چناران یادآور شد: طرح برج به گونهای است که هنرمندی معماران دوره ایلخانی و دانشمندان همعصر خواجه نصیر را در کنار هم نشان میدهد. در واقع، هر آجر در این بنا با محاسبه خاصی چیده شده است تا علاوه بر زیبایی، کارکرد علمی برج را حفظ کند.
وی اظهار کرد: در بخش فوقانی برج، گنبدی مخروطی با شیب هماهنگ و پوشش آجری قرار دارد که حرکت خورشید را در آسمان بازتاب میدهد. داخل برج نیز فضای خالی بلند و سادهای وجود دارد که نور خورشید در دورههای مختلف سال بر بخشهای مختلف آن میتابد و به عنوان شاخص زمان و فصلها عمل میکرده است.
برج رادکان نماد پیوند علم و ایمان در تمدن ایرانی
برج رادکان از نظر تاریخی و فرهنگی جایگاهی ویژه در میان آثار ایرانی دارد. این برج در محدوده روستای رادکان در شهرستان چناران، در نزدیکی مشهد واقع شده و یکی از مهمترین جاذبههای گردشگری شمال خراسان رضوی محسوب میشود.
ابوالفضل زاهدی یک باستان شناس در همین خصوص گفت: هر سال گردشگران داخلی و خارجی برای بازدید از این بنای منحصر به فرد به رادکان سفر میکنند و در کنار زیبایی دیداری برج، مجذوب راز علمی و نجومی آن میشوند.
ابوالفضل زاهدی این برج را «نماد پیوند علم و ایمان در تمدن ایرانی» خواند و گفت: حفاظت، مرمت و معرفی علمی برج رادکان از اولویتهای اداره میراث فرهنگی چناران باید باشد.
وی با تأکید بر اینکه رادکان صرفاً یک اثر تاریخی نیست، بلکه یادگاری از دوران طلایی علم در ایران است؛ زمانی که معماری، نجوم و مهندسی در خدمت دانش و شناخت جهان قرار داشت، خاطرنشان کرد: حفظ و معرفی چنین آثاری میتواند هویت تمدنی ایران را برای نسلهای آینده بازگو کند؛ نسلی که باید بداند هزاران سال پیش، نیاکان ما با دقتی ریاضی و ذهنی فلسفی، توانسته بودند مسیر حرکت خورشید و راز زمان را در دل سنگ و آجر ثبت کنند.
این باستان شناس تصریح کرد: برج تاریخی رادکان، یکی از شاهکارهای معماری و نجوم دوره اسلامی، همچنان به عنوان نمادی از تمدن علمی ایران سرپا مانده است.
درگز، گنجینه پنهان گردشگری خراسان
درگز، شهری با پیشینه تاریخی غنی و جاذبههای طبیعی بکر، در شمال استان خراسان رضوی واقع شده است. این شهرستان با وجود همجواری با ترکمنستان و داشتن آب و هوای کوهستانی، کمتر مورد توجه گردشگران قرار گرفته است.
درگز قدمتی دیرینه دارد و در طول تاریخ، فراز و نشیبهای بسیاری را پشت سر گذاشته است. وجود آثار تاریخی متعدد در این شهرستان، گواه این مدعاست. از تپههای باستانی گرفته تا بناهای تاریخی و مذهبی، هرکدام داستانی از تاریخ این سرزمین را روایت میکنند.
مجتبی بزمآرا، فرماندار درگز، برج رادکان را نگین درخشان آثار تاریخی این شهرستان معرفی کرد و افزود: برج رادکان، نماد هویت تاریخی و فرهنگی درگز است.
وی در ادامه به جاذبههای طبیعی درگز اشاره کرد و گفت: درگز علاوه بر آثار تاریخی، از طبیعتی زیبا و متنوع نیز برخوردار است. کوههای سر به فلک کشیده، جنگلهای انبوه، آبشارهای خروشان و دشتهای سرسبز، از آن جمله هستند. ضمن اینکه وجود مناطق حفاظت شده در این شهرستان، نشان از اهمیت حفظ این میراث طبیعی دارد.
فرماندار درگز، تصریح کرد: منطقه حفاظت شده تندوره با حیات وحش غنی خود، یکی از مهمترین جاذبههای طبیعی درگز است. وجود گونههای جانوری نادر مانند قوچ و میش اوریال، پلنگ و خرس قهوهای، این منطقه را به بهشتی برای دوستداران طبیعت تبدیل کرده است.
فرماندار درگز درباره اقدامات انجام شده و برنامههای آتی برای توسعه گردشگری در این شهرستان گفت: توسعه زیرساختهای گردشگری، یکی از اولویتهای اصلی ما در درگز است. در این راستا، اقداماتی نظیر بهسازی راههای دسترسی به جاذبههای گردشگری، احداث اقامتگاههای بومگردی و ایجاد امکانات رفاهی برای گردشگران انجام شده است.
بزمآرا به اهمیت معرفی درگز به عنوان یک مقصد گردشگری اشاره و اظهار کرد: برای جذب گردشگر، باید درگز را به خوبی معرفی کنیم. در این راستا، اقداماتی نظیر برگزاری جشنوارههای فرهنگی و هنری، تبلیغات در رسانهها و فضای مجازی و چاپ بروشورهای معرفی جاذبههای گردشگری درگز انجام شده است.
وی ادامه داد: همچنین، تلاش میکنیم تا با همکاری بخش خصوصی، سرمایهگذاری در حوزه گردشگری درگز را تشویق کنیم. ارائه تسهیلات و مشوقهای لازم به سرمایهگذاران، میتواند نقش مهمی در توسعه گردشگری این شهرستان ایفا کند.
فرماندار درگز از آمادگی این شهرستان برای پذیرایی از گردشگران خبر داد و گفت: درگز با داشتن آثار تاریخی و طبیعی فراوان، آماده پذیرایی از گردشگران است. امیدواریم با تلاش و همکاری همه مسئولان و مردم، بتوانیم درگز را به یکی از قطبهای گردشگری استان خراسان رضوی تبدیل کنیم.
برج رادکان، واقع در شهرستان چناران، به عنوان یکی از شاهکارهای معماری و نجوم ایران در دوران اسلامی، تجلیگر پیشرفتهای علمی و هنری این سرزمین است. با توجه به ویژگیهای منحصر به فرد و اهمیت تاریخی برج رادکان، این بنا هر ساله میزبان گردشگران داخلی و خارجی است که مجذوب زیباییهای معماری و رازهای علمی آن میشوند.
در کنار این برج، شهرستان درگز نیز با پیشینه تاریخی غنی و جاذبههای طبیعی بکر، بهعنوان گنجینهای پنهان در خراسان شناخته میشود. برج رادکان و شهرستان درگز نمایانگر غنای فرهنگی و طبیعی استان خراسان رضوی هستند. حفظ و معرفی این آثار نه تنها به تقویت هویت ملی کمک میکند، بلکه میتواند به توسعه گردشگری و جذب گردشگران به این منطقه زیبا و تاریخی منجر شود.
انتهای پیام