1

یک مرور علمی جدید ادعا می‌کند که پاپائین، آنزیم شاخص موجود در میوه پاپایا، می‌تواند محرک نسل تازه‌ای از داروها و ابزارهای بیوتکنولوژیک باشد. ادعای اصلی ساده است، میوه‌ای آشنا میزبان آنزیمی است که توان اثرگذاری در کلینیک‌ها و کارخانه‌ها را دارد.

نویسندگان این مرور، مطالعات مرتبط با شیمی، ایمنی و کاربردهای واقعی پاپائین را بررسی کرده‌اند سپس خواستار توسعه هوشمندانه‌تر داروهای مبتنی بر این پروتئین طبیعی شده‌اند. در این تحلیل، داده‌های آزمایشگاهی و یافته‌های انسانی کنار هم قرار گرفته‌اند تا روشن شود پاپائین دقیقاً چه می‌کند و چه نمی‌کند.

چرا پاپائین اکنون اهمیت دارد

این پژوهش به رهبری «بنجامین آیودیپوپو بابالولا»، پژوهشگر بیوشیمی در دانشگاه پوردو، انجام شده است. تحقیقات او بر پاپائین و دیگر آنزیم‌های گیاهی با کاربری پزشکی متمرکز است.

پاپائین یک ماده تازه‌وارد نیست. این آنزیم سال‌هاست در نرم‌کننده‌های گوشت حضور دارد، برای شفاف‌سازی برخی نوشیدنی‌ها استفاده شده و در ژل‌های ترمیم زخم نیز مورد بررسی قرار گرفته است.

علاقه به این آنزیم به دلیل تأمین پایدار آن در کشاورزی مناطق گرمسیری افزایش یافته است. همچنین داروهای مبتنی بر آنزیم اکنون با کمک روش‌های مدرن فرمولاسیون قابل تنظیم دقیق هستند. همین ترکیب باعث شده پاپائین در فهرست نامزدهای فرایندهای زیستی کم‌هزینه و داروهای بالقوه قرار گیرد.

«پاپایا به عنوان یک منبع غنی از فعالیت‌های دارویی ظاهر شده است.» — بابالولا

پاپائین دقیقاً چه می‌کند؟

پاپائین نوعی سیستئین پروتئاز است، یعنی آنزیمی که با کمک یک اسید آمینه گوگرددار، پیوندهای پپتیدی را با دقت می‌شکند.

ساختار دومین این آنزیم با دقت 1.65 آنگستروم تعیین شده است. نتیجه این تحلیل، نمایش یک شیار فعال است که قابلیت تطبیق با طیف گسترده‌ای از پروتئین‌ها را دارد. این ساختار فیزیکی توضیح می‌دهد چرا پاپائین هم در صنایع غذایی و هم در حوزه پزشکی کاربردی است.

فعالیت پاپائین در شرایط کمی اسیدی و در دماهای گرم رایج در آشپزخانه‌ها یا محصولات مراقبت از پوست به اوج می‌رسد. به طور عملی، پاپائین در محدوده دمایی حدود 122 تا 138 درجه فارنهایت فعال باقی می‌ماند، محدوده‌ای مطلوب برای فرایندهای تولید و برخی کاربردهای موضعی.

این آنزیم در آب حل می‌شود و در حضور ترکیباتی مانند برخی اسیدهای آمینه و کلات‌کننده‌ها پایداری خوبی دارد. این ویژگی برای بهبود ماندگاری محصول و جلوگیری از نوسان دوز اهمیت حیاتی دارد.

از آشپزخانه تا ریسک‌های بالینی

گیاهان برای دفاع از خود آنزیم تولید می‌کنند. یک مطالعه کلاسیک نشان داد پروتئازهای موجود در لاتکس پاپایا به گیاه کمک می‌کنند در برابر حمله کرم‌های برگ‌خوار مقاومت داشته باشد.

انسان‌ها مدت‌هاست از همین قدرت شیمیایی برای مصارف گوناگون استفاده می‌کنند. همان قابلیت تجزیه پروتئین که گوشت را نرم می‌کند، می‌تواند لکه‌های پروتئینی لنزهای تماسی را پاک کند یا به برداشت بافت مرده در زخم‌ها کمک کند.

با این حال، احتیاط در کاربردهای دارویی ضروری است. سازمان غذا و داروی آمریکا پیش از سال 2008، 37 مورد عارضه جدی مرتبط با محصولات موضعی حاوی پاپائین ثبت کرد، سپس دستور توقف عرضه محصولات فاقد تأییدیه را صادر کرد.

یکی از خطرات مهم، آنافیلاکسی یا واکنش آلرژیک شدید بود. این سوابق تاریخی پایان راه پاپائین نیست، اما سطح انتظارات برای ایمنی و تأیید محصول را بالا می‌برد.

نشانه‌هایی از بیماران واقعی

شواهد مرتبط با بیماری‌های عفونی، توجه تازه‌ای جلب کرده‌اند. در یک کارآزمایی باز و تصادفی با 228 بیمار مبتلا به دنگی، مشاهده شد مصرف آب برگ پاپایا طی 48 ساعت، افزایش شمار پلاکت‌ها را نسبت به درمان استاندارد رقم زده است.

پزشکان هنگام بروز ترومبوسیتوپنی یا کاهش تعداد پلاکت‌ها، این شاخص را با دقت پایش می‌کنند. بنابراین این داده‌ها امیدوارکننده هستند، اما جایگزین درمان حمایتی یا اقدامات کنترل پشه ناقل دنگی نمی‌شوند.

طراحی این مطالعه ساده و کوتاه بود، بنابراین پرسش‌هایی درباره دوام اثر، دوز مناسب و ایمنی در گروه‌های مختلف بیماران همچنان بی‌پاسخ مانده است. پژوهش‌های دقیق‌تر و طولانی‌تر ضروری‌اند تا به‌کارگیری مسئولانه عصاره‌های پاپایا امکان‌پذیر شود.

نتیجه فعلی، خوش‌بینی محتاطانه است. نشانه‌های اولیه می‌توانند مسیر آزمایش‌های گسترده‌تر را روشن کنند، نه اینکه جایگزین آن‌ها شوند.

مرزبندی میان واقعیت و اغراق درباره پاپائین

بیوشیمی پاپائین یک جعبه‌ابزار واقعی است. این آنزیم می‌تواند با تثبیت‌کننده‌ها فرمول‌بندی شود، با یون‌های خاص فعال شود و همراه با زیرلایه‌ها در شرایط کنترل‌شده کار کند.

با این حال، همه کاربردها به یک اندازه منطقی نیستند. ادعای اینکه پاپائین می‌تواند به تنهایی انواع سرطان یا بیماری‌های مزمن پیچیده را درمان کند، نادیده گرفتن نیاز به هدف‌گیری دقیق و نظارت ایمنی است.

مسئله کنترل کیفیت نیز مهم است. عصاره‌های گیاهی بسته به نوع میوه، خاک و روش فرآوری می‌توانند تفاوت‌های زیادی داشته باشند، بنابراین استانداردسازی تولید برای دوزدهی دقیق، الزامی است.

سوابق نظارتی نیز باید هدایتگر تصمیم‌ها باشند. یک مسیر شفاف از آزمایش‌های اولیه، به کارآزمایی‌های طراحی‌شده و در نهایت تأیید برای کاربری مشخص، هم ایمنی بیماران را حفظ می‌کند و هم اعتماد عمومی می‌سازد.

گام‌های بعدی در توسعه داروهای مبتنی بر پاپائین

مهندسی آنزیمی می‌تواند عملکرد پاپائین را ارتقا دهد. تغییر اسید آمینه‌های سطحی، تنظیم بازه pH یا افزودن برچسب‌های انتقال می‌توانند دسترسی بافتی را افزایش دهند بدون آنکه عوارض جانبی شدید ایجاد شود.

علم فرمولاسیون نیز به همان اندازه مهم است. وجود تثبیت‌کننده‌هایی که فعالیت آنزیم را در دمای محیط و شرایط واقعی پایدار نگه می‌دارند، عامل تعیین‌کننده موفقیت یک محصول دارویی یا مکمل گوارشی است.

ترکیب پاپائین با آنتی‌بیوتیک‌ها یا داروهای ضدویروس نیز امیدبخش است. این ترکیب می‌تواند نفوذ دارو به بیوفیلم‌ها یا ترشحات غلیظ را افزایش دهد و به بهبود کارایی درمان کمک کند.

در نهایت، هزینه و دسترسی باید در دید باقی بماند. یک محصول پایدار در دمای محیط، کم‌هزینه و قابل تولید انبوه می‌تواند برای بیماران دور از مراکز درمانی پیشرفته ارزش حیاتی داشته باشد.

این مطالعه در نشریه Arabian Journal of Chemistry منتشر شده است.

اگر این موضوع برای شما جذاب بود، مقاله‌های مرتبط با بیوتکنولوژی و داروهای طبیعی را نیز مطالعه کنید یا دیدگاه خود را برای ما ارسال کنید.