رویداد۲۴| روزنامه خراسان در گزارشی مفصل با عنوان «شبهات هفتگانه بنزینی» تلاش کرده است به پرسشهای پرشماری که پس از مصوبه جدید بنزینی در شبکههای اجتماعی شکل گرفته، پاسخ دهد. این گزارش بهصراحت مینویسد: «پس از مصوبه بنزینی، سوالات و پاسخهای ناقص درباره قیمت، مصرف و قاچاق بنزین در فضای مجازی منتشر شده است. در این گزارش به این شبهات پاسخ دادهایم.»
خراسان در ابتدای گزارش خود یادآوری میکند که: «بنزین در ایران فقط یک کالای مصرفی نیست؛ سالهاست به مسئلهای اقتصادی و اجتماعی تبدیل شده و هر تغییری در قیمت یا سهمیه آن، حساسیت عمومی را بالا میبرد.»
این روزنامه تأکید دارد که هدفش «دفاع از هیچ تصمیمی» نیست و صرفاً تلاش میکند «هفت شبهه رایج درباره قیمت، مصرف و قاچاق بنزین» را روشنتر کند.
۱. معمای مقایسه قیمت بنزین و آب
خراسان مینویسد قیاس «بنزین ارزانتر از آب» یا «آب لولهکشی ارزانتر از بنزین» از اساس غلط است؛ زیرا «هم بنزین و هم آب شهری با یارانه سنگین عرضه میشوند» و قیمت واقعیشان پنهان است.
در بخشی از گزارش آمده است: «بر اساس اظهارات اخیر قائمپناه، معاون اجرایی رئیسجمهور، قیمت تمامشده بنزین حدود ۳۴ هزار تومان است… قیمت واقعی هر مترمکعب آب در شهرها حدود ۴۵۰۰ تومان و در روستاها نزدیک به ۸۰۰۰ تومان است.»
خراسان نتیجه میگیرد که هیچکدام از این دو کالا قابل مقایسه نیستند و قیمتشان «تابع یارانهها و ناترازیهای متفاوت» است.
۲. اگر قاچاق زیاد است، قاچاقچی را بگیرید
این روزنامه با اشاره به برآوردهای ۳۰ میلیون لیتری قاچاق روزانه سوخت، اختلاف شدید قیمت داخل و خارج را عامل اصلی انگیزه قاچاق میداند.
در متن آمده است: «با رشد نرخ ارز، قیمت بنزین در کشورهای اطراف ایران چندین برابر شده؛ در عراق حدود ۱۰۰ هزار تومان، در گرجستان ۱۲۶ هزار تومان و در ترکیه تا ۱۵۰ هزار تومان میرسد.»
خراسان با وجود این میگوید کنترل قاچاق فقط قیمت نیست؛ به شفافیت تخصیص سوخت، مهار تورم و مدیریت ارز نیز وابسته است.
۳. بنزین را فقط برای دوردورسوارها گران کنید
روزنامه توضیح میدهد که گرچه «دوردورسواری» نماد مصرف غیرضروری است، اما مسئله اصلی الگوی مصرف و تکسرنشینی است که در ایران به دلیل قیمت پایین بنزین شکل گرفته است. به باور نویسنده: «افزایش حسابشده قیمت بنزین میتواند به بهینهتر شدن مصرف خودرو و کاهش استفاده غیرضروری کمک کند، بدون اینکه مصرف واقعی و ضروری مردم مختل شود.»
۴. مگر حقوق ما جهانی است که قیمت بنزین جهانی شود؟
این یکی از رایجترین پرسشهاست و خراسان در پاسخ تأکید میکند افزایش ناگهانی قیمت به سطح فوب «فشار شدید اقتصادی» ایجاد میکند.
اما در ادامه با اتکا به دادههای رسمی تسنیم مینویسد قدرت خرید بنزین در ایران بسیار بالاست: «با حداقل حقوق هر ایرانی میتواند روزانه ۱۴۵ لیتر بنزین بخرد… این رقم در آمریکا حدود ۷۱ لیتر است.»
خراسان نتیجه میگیرد که قیمتگذاری دلاری برای مصرف داخلی معنا ندارد، اما «سیستم یارانه فعلی هم نیازمند اصلاح است».
۵. قیمت تمامشده بنزین ۲ هزار تومان است؟
در بخشی از گزارش، این شایعه بررسی میشود که «قیمت واقعی بنزین برای دولت کمتر از ۲ هزار تومان است».
خراسان با استناد به توضیحات صمصامی مینویسد این عدد فقط «هزینههای نقدی و قابل مشاهده» است: «این رقم بههیچوجه به معنای هزینه واقعی تولید بنزین در اقتصاد ایران نیست… ارزش اقتصادی نفت خام، هزینه فرصت صادراتی، استهلاک سرمایه و سرمایهگذاری زیرساختی نادیده گرفته شده است.» بنابراین عدد ۲ هزار تومان «مبنای قیمتگذاری واقعی نیست».
۶. آیا دولت برای درآمدزایی قیمت بنزین را بالا برده است؟
روزنامه تأکید میکند دولت با کمبود بودجه روبهروست، اما اصلاح قیمت سوخت الزاماً به معنی افزایش درآمد آزاد دولت نیست. در گزارش آمده است: «هر میزان افزایش نرخ سوخت در کارتهای اضطراری جایگاهها، در تأمین مالی کالابرگ هزینه شود.»
بنابراین کارکرد افزایش قیمت، «تأمین منابع بستههای حمایتی» معرفی شده است.
۷. بنزین ارزان است؛ پس یارانهاش به همه میرسد؟
این روزنامه تأکید دارد که یارانه بنزین بهشدت ناعادلانه توزیع میشود: «دهک دهم ۱۷.۵ برابر دهک اول از یارانه بنزین بهرهمند شده است.»
خراسان میگوید طرح «سهمیه انرژی خانوار» بهدنبال عادلانهسازی است نه الزاماً افزایش قیمت.
در بخش پایانی گزارش آمده است: «نه قیمتگذاری دلاری و جهشی کارآمد است و نه تثبیت بلندمدت قیمت با یارانه سنگین… اصلاح سیاست بنزین تنها زمانی اثربخش است که اصلاح تدریجی قیمتها، بازتوزیع منافع و کنترل ناترازیها همزمان انجام شود.»
خراسان نتیجه میگیرد که سیاستگذاری سوخت باید در کنار اصلاح حملونقل، فناوری خودروها و مدیریت مصرف دیده شود.
source