احتمالاً برای شما هم پیش آمده که در حال تماشای یک فیلم، بی‌صدا اشک بریزید یا حتی ناگهان بی‌اختیار بزنید زیر گریه. فیلم‌هایی مثل Marley and Me, The Color Purple, Schindler’s List و The Lion King از جمله فیلم‌های اشک‌ دربیار معروف هستند.

ممکن است سعی کرده باشید پنهانی اشک بریزید تا دوستانتان شما را احساساتی یا ضعیف تصور نکنند (و البته یواشکی نگاهی هم به اطراف انداخته‌اید ببینید آیا آن‌ها هم چشم‌هایشان خیس شده یا نه!)، یا شاید بدون خجالت، با صدای بلند گریه کرده‌اید.

اما واقعاً چرا با دیدن فیلم‌ها گریه می‌کنیم؟ آیا این نشانه‌ای از ضعف احساسی است (که برای همین سعی می‌کنیم پنهانش کنیم) یا برعکس، گواهی است بر قدرت درک و بلوغ عاطفی ما؟

فیلم خوب، دریچه‌ای به جهان دیگری است

فیلم‌های خوب به‌دقت طراحی شده‌اند تا ما را کاملاً درگیر داستان کنند. آن‌ها ما را با خود به دنیای شخصیت‌ها می‌برند؛ دنیا را از نگاه آن‌ها می‌بینیم، احساساتشان را درک می‌کنیم و گاهی حتی کاملاً با یک شخصیت یکی می‌شویم. می‌دانیم که فیلم‌ها واقعی نیستند، اما چنان در داستان غرق می‌شویم که واکنش‌های احساسی‌مان کاملاً واقعی می‌شود.

برخی فیلم‌ها براساس داستان‌های واقعی ساخته شده‌اند و همین موضوع تأثیر احساسی آن‌ها را چند برابر می‌کند. به‌همین دلیل است که این فیلم‌ها را «اشک‌ دربیار» می‌نامند.

هورمون عشق

پاول زک، عصب‌شناس، اذعان داشته که تماشای داستان‌های جذاب باعث ترشح هورمونی به نام اکسی‌توسین می‌شود. اکسی‌توسین بیشتر به‌خاطر نقش آن در زایمان و شیردهی شناخته می‌شود، اما در تماس‌های فیزیکی مثبت مانند در آغوش گرفتن، بوسیدن، یا حتی نوازش حیوانات هم ترشح می‌شود. همچنین در تعاملات اجتماعی مثبت هم افزایش می‌یابد. به همین دلیل، آن را «هورمون عشق» می‌نامند.

ما انسان‌ها موجوداتی اجتماعی هستیم و بقاء ما به پیوندهای اجتماعی‌مان بستگی دارد. اکسی‌توسین کمک می‌کند با دیگران ارتباط برقرار کنیم. رابرت فروئمکه، عصب‌شناس، گفته که اکسی‌توسین مانند «ولوم احساسات» عمل می‌کند و هر احساسی را که در لحظه تجربه می‌کنیم تقویت می‌کند.

پس این هورمون نه‌تنها برای تقویت پیوندهای اجتماعی اهمیت دارد، بلکه واکنش‌های احساسی ما را نیز تقویت می‌کند.

وقتی در حال تماشای فیلمی هستیم و گریه‌مان می‌گیرد، در واقع اکسی‌توسین فعال شده و باعث می‌شود پیوند عاطفی شدیدی با داستان برقرار کنیم. همین ارتباط، احساس همدلی و شفقت را در ما افزایش می‌دهد و باعث می‌شود با دقت بیشتری به حالات و احساسات شخصیت‌های فیلم توجه کنیم؛ نتیجه‌اش هم یک فوران ناگهانی از احساسات است!

همدلی نشانه‌ی قدرت است

هوش هیجانی یعنی توانایی درک و مدیریت احساسات خودمان و دیگران. دانیل گلمن، روان‌شناس معروف، پنج ویژگی اصلی برای هوش هیجانی معرفی می‌کند: خودآگاهی، خودکنترلی، انگیزه، مهارت‌های اجتماعی و البته همدلی.

تحقیقات نشان داده‌اند که هوش هیجانی بالا با رهبری مؤثر، موفقیت شغلی و تحصیلی، و همچنین روابط اجتماعی و عاطفی بهتر ارتباط مستقیم دارد. حتی سلامت روانی و جسمی هم تحت تأثیر این ویژگی است.

بنابراین، گریه کردن در واکنش به یک فیلم، نشانه‌ای از همدلی، آگاهی اجتماعی و پیوند انسانی است و این‌ها همه از ویژگی‌های یک فرد قوی محسوب می‌شوند، نه ضعیف.

حتی ممکن است گریه کردنِ بی‌پرده در جمع، نشانه‌ای از شجاعت باشد؛ یعنی فردی که از ابراز احساساتش در مقابل دیگران نمی‌ترسد. با این حال، از آن‌جایی که گریه کردن (به‌ویژه به خاطر درد و رنج دیگران) رفتاری است که معمولاً به زنان نسبت داده می‌شود، در بسیاری از فرهنگ‌ها با تصوری از «ضعف» همراه شده است.

از سوی دیگر، اکسی‌توسین و ارتباط آن با همدلی و پیوندهای اجتماعی نیز در فرایندهای زنانه‌ مثل زایمان و شیردهی بیشتر برجسته شده است. به همین دلیل، این برداشت اشتباه شکل گرفته که «گریه = زنانه = ضعیف».

اما در واقع، هیچ چیز ضعیفی در ابراز هوش هیجانی وجود ندارد. گریه‌ی احساسی، رفتاری کاملاً انسانی است. فیلم‌های خوب ما را به دنیای دیگر می‌برند، احساسات عمیقی در ما برمی‌انگیزند و واکنش‌های عصبی خاصی را در مغز فعال می‌کنند.

پس اگر ناگهان هنگام تماشای فیلم اشکتان سرازیر شد، بدانید که این نشانه‌ی همدلی بالای شماست. با افتخار اشک بریزید و از هوش هیجانی‌تان لذت ببرید و شاید هم چند فیلم اشک‌گیر دیگر پیشنهاد بدهید تا واکنش احساسی دوستانتان را محک بزنید!

منبع: The Conversation UK