1

ژاپن عاشق سمورهاست – و اینترنت هم همین‌طور. از صداهای بانمک گرفته تا چرت زدن روی شکم در آب، سمورهای پنجه‌کوچک آسیایی این روزها یوتیوب و اینستاگرام را تسخیر کرده‌اند. این حیوانات در کافه‌های موضوعی ظاهر می‌شوند، کنار فنجان‌های قهوه لم می‌دهند و کنار گردشگران خندان ژست می‌گیرند. دلیل محبوبیت آن‌ها در شبکه‌های اجتماعی به‌وضوح مشخص است.

اما این شهرت مجازی، بحرانی رو به رشد را پنهان می‌کند. صعود سمورهای بامزه به شهرت، هزینه‌ای برای جمعیت‌های وحشی آن‌ها به همراه داشته است. پشت هر کلیک، لایک و اشتراک‌گذاری ممکن است داستانی تاریک‌تر پنهان باشد – داستانی از قاچاق، افت ژنتیکی و کاهش تنوع زیستی.

ژاپن در مرکز این تجارت قرار دارد، هم به‌عنوان مصرف‌کننده و هم به‌عنوان بازتابی از مشکل گسترده‌تر حیات‌وحش در سراسر آسیا.

انفجار محبوبیت سمورهای خانگی در ژاپن

سمور پنجه‌کوچک آسیایی در معرض خطر

سمورهای پنجه‌کوچک آسیایی که بومی جنوب و جنوب‌شرقی آسیا هستند، اکنون در فهرست گونه‌های آسیب‌پذیر اتحادیه بین‌المللی حفاظت از طبیعت (IUCN) قرار دارند. جمعیت آن‌ها به‌دلیل تخریب زیستگاه، درگیری‌های انسان-حیات‌وحش و شکار، در معرض تهدید هستند.

ممنوعیت قانونی تجارت بین‌المللی

از سال ۲۰۱۹، این سمورها در ضمیمه I کنوانسیون تجارت بین‌المللی گونه‌های در معرض خطر (CITES) ثبت شده‌اند که هرگونه تجارت تجاری را جز در موارد استثنایی ممنوع می‌کند.

حضور غیرقانونی در بازار ژاپن

با وجود این ممنوعیت، سمورها همچنان در فروشگاه‌های حیوانات خانگی و کافه‌های حیوانات ژاپن دیده می‌شوند. این موضوع نشان‌دهنده تجارت فعال، و اغلب غیرقانونی، حیات‌وحش است. ظاهر نرم و رفتار کنجکاوانه و هوش بالای آن‌ها باعث شده تا به‌عنوان حیوانات خانگی ایده‌آل برای دوستداران حیوانات خاص معرفی شوند.

اما محبوبیت آن‌ها در شبکه‌های اجتماعی یک چرخه بازخوردی از تقاضا ایجاد کرده که قاچاق مداوم از جمعیت‌های وحشی را تقویت می‌کند.

سمورهای غیرقانونی منشأ گرفته از تایلند

همکاری تحقیقاتی ژاپن و تایلند

برای بررسی مسیر رسیدن سمورها به کافه‌های ژاپن، پژوهشگرانی از دانشگاه کیوتو با دانشمندان تایلندی همکاری کردند. هدف، ردیابی منشأ جغرافیایی سمورهایی بود که اکنون در ژاپن به‌صورت اسیر نگهداری می‌شوند.

تایلند، نقطه داغ قاچاق سمور

بیشتر توجه‌ها به تایلند معطوف شد – کشوری که پیش‌تر به‌عنوان بازیگر کلیدی در تجارت غیرقانونی سمور شناخته شده بود.

“تحقیقات مشترک می‌تواند منشأ سمورهای موجود در ژاپن و نقاط داغ قاچاق در تایلند را مشخص کند، و از این طریق اجرای قوانین را در هر دو کشور تقویت کند.” – مایاکو فوجیهارا، نویسنده اول تحقیق

در دو دهه گذشته، بیش از ۱۰۰ سمور در فرودگاه‌های تایلند و ژاپن توقیف شده‌اند. بسیاری از این موارد شامل چندین حیوان به‌صورت هم‌زمان هستند، که نشان‌دهنده تلاش‌های سازمان‌یافته قاچاق است.

ردپای ژنتیکی برای ردیابی منشأ

توالی‌یابی DNA سمورها

پژوهشگران ۱۵۱۱ جفت باز از DNA میتوکندری ۸۱ سمور اسیر در ژاپن را توالی‌یابی کردند. این سمورها از باغ‌وحش‌ها، آکواریوم‌ها، کافه‌های حیوانات و موارد توقیفی گرفته شده بودند.

نتیجه‌گیری نگران‌کننده

تجزیه‌وتحلیل نشان داد که ۶ هاپلو‌تیپ از ۱۲ هاپلو‌تیپ موجود، با سمورهای وحشی جنوب تایلند مطابقت داشتند – مناطقی که به‌خاطر تالاب‌های ساحلی و رودخانه‌های تپه‌ای معروف هستند.

این موضوع نشان می‌دهد بسیاری از سمورهایی که در کافه‌ها دیده می‌شوند یا در فرودگاه‌ها توقیف شده‌اند، به احتمال زیاد از نقاط قاچاق در جنوب تایلند منشاء گرفته‌اند.

طبق پایگاه داده CITES، از سال ۱۹۸۸ تاکنون هیچ واردات قانونی سمور از تایلند به ژاپن ثبت نشده است. بنابراین، بیشتر سمورهایی که از آن زمان وارد شده‌اند – حتی آن‌هایی که از والدین قاچاق‌شده متولد شده‌اند – به‌صورت غیرقانونی وارد کشور شده‌اند.

نقش شبکه‌های اجتماعی در افزایش تقاضا

آغاز تب سمورها از یوتیوب

شیفتگی امروزی به سمورها نه از جنگل، بلکه از فضای آنلاین آغاز شد. کانال‌های یوتیوب با محوریت سمورهای خانگی میلیون‌ها دنبال‌کننده دارند. یک کانال پرطرفدار در ژاپن که زندگی دو سمور را نمایش می‌دهد، بیش از ۱.۸ میلیون دنبال‌کننده و حتی خط تولید محصولات دارد.

کافه‌هایی با حیوانات عجیب

این کافه‌ها که به «کافه‌های حیوانات عجیب» شهرت دارند، به مشتریان اجازه می‌دهند هنگام نوشیدن قهوه با سمورها بازی کنند. این صنعت از اوایل دهه ۲۰۰۰ به‌سرعت گسترش یافته است.

تا سال ۲۰۱۹، دست‌کم ۱۳۷ کافه حیوانات عجیب در ژاپن فعال بوده‌اند که بیش از ۴۰۰ گونه مختلف را نگهداری می‌کنند. سمور پنجه‌کوچک آسیایی از محبوب‌ترین پستانداران در این کافه‌هاست.

برخی از این کافه‌ها حتی سمورها را به فروش می‌گذارند و قیمت آن‌ها به بیش از ۱۰٬۰۰۰ دلار برای هر حیوان می‌رسد. در سال ۲۰۱۸، تقریباً نیمی از سمورهای تبلیغ‌شده برای فروش در ژاپن منشأ نامعلومی داشتند – مسئله‌ای که نگرانی‌هایی در مورد ادامه وابستگی به جمعیت‌های وحشی ایجاد کرده است.

سمور بومی ژاپن منقرض شده است

شیفتگی ژاپن به سمورها شاید ریشه در خاطره فرهنگی عمیقی داشته باشد. «کاواوسو»، سمور رودخانه‌ای، در فولکلور ژاپنی به‌عنوان موجودی بازیگوش و دگرگون‌شونده شناخته می‌شود. اما این موجود بر اساس حیوانی واقعی بوده – سمور رودخانه‌ای ژاپنی که زمانی در سراسر کشور رایج بود.

دهه‌ها شکار برای پوست و تخریب زیستگاه‌های رودخانه‌ای منجر به انقراض آن شد. در سال ۲۰۱۲، پس از بیش از ۳۰ سال عدم مشاهده، رسماً منقرض اعلام شد.

“دقیقاً به‌دلیل انقراض گونه بومی ژاپن، ما قصد داریم با انجام تحقیقات از گونه‌های آسیب‌پذیر دیگر محافظت کنیم.” – مایاکو فوجیهارا

تنوع ژنتیکی نابرابر در اسارت

تفاوت بین کافه‌ها و باغ‌وحش‌ها

یکی از یافته‌های چشمگیر تحقیق، تفاوت در تنوع ژنتیکی میان سمورهای موجود در باغ‌وحش‌ها و آن‌هایی بود که در کافه‌ها نگهداری می‌شوند.

سمورهای باغ‌وحش و آکواریوم تنوع ژنتیکی بالاتری داشتند، که احتمالاً به‌دلیل برنامه‌های تولیدمثل ساختاریافته و پایه‌های اولیه متنوع‌تر است.

در مقابل، سمورهای موجود در کافه‌ها اغلب تنها چند هاپلو‌تیپ مشترک داشتند، که از منبع ژنتیکی بسیار محدودی تکثیر یافته‌اند و بعضاً با یکدیگر خویشاوند نزدیک بوده‌اند.

این کمبود تنوع خطرات زیادی دارد: از بروز مشکلات سلامتی گرفته تا کاهش موفقیت در تولیدمثل و ضعف در تطبیق‌پذیری بلندمدت گونه‌ها.

علم در خدمت حفاظت از گونه‌ها

نقش تحلیل ژنتیکی در آینده‌سازی

کار تحقیقاتی ژنتیکی پژوهشگران دو هدف را دنبال می‌کند: هم ردگیری مسیرهای قاچاق و هم پشتیبانی از تکثیر هدفمند.

با درک پیشینه ژنتیکی سمورهای منفرد، باغ‌وحش‌ها می‌توانند از جفت‌گیری خویشاوندی جلوگیری کنند و سلامت ژنتیکی را حفظ نمایند. برخی از هاپلو‌تیپ‌های نادر تنها در یک یا دو سمور یافت می‌شوند و نیاز به حفاظت ویژه دارند.

آینده‌ای بهتر با همکاری منطقه‌ای

اگرچه DNA میتوکندری تنها بخشی از داستان را بازگو می‌کند، اما پژوهشگران پیشنهاد می‌دهند که توالی‌یابی DNA هسته‌ای اطلاعات جغرافیایی دقیق‌تری ارائه می‌دهد. این کار به مسئولان کمک می‌کند تا منشأ سمورهای توقیفی را به مناطق خاص پیوند دهند.

همچنین نیاز به ساخت نقشه‌های مرجع ژنتیکی جامع برای سمورها در سراسر جنوب شرق آسیا احساس می‌شود تا تلاش‌ها برای حفاظت آینده هدفمندتر شود.

پرورش برای آینده، نه برای مد روز

خطر نابودی میراث ژنتیکی

تا اواخر ۲۰۲۲، بیش از ۲۰۰ سمور پنجه‌کوچک آسیایی در باغ‌وحش‌ها و آکواریوم‌های ژاپن نگهداری می‌شدند. برخی در برنامه‌های تولیدمثل هماهنگ مشارکت دارند، اما برخی دیگر همچنان به واردات یا منابع تأییدنشده وابسته‌اند.

در نبود سوابق ژنتیکی کامل، برخی از دودمان‌های ارزشمند ممکن است برای همیشه از دست بروند.

تنها با برنامه‌ریزی دقیق ژنتیکی، مقررات واردات قوی‌تر و همکاری‌های فرامرزی گسترده می‌توان آینده این گونه را تضمین کرد. تب کافه‌های سمور شاید روزی فروکش کند، اما پیامدهای آن برای حیات‌وحش ماندگار خواهد بود مگر اینکه همین حالا اقدام شود.

عشق ژاپن به سمورها، محدودیت دارد

سمورها همچنان با جذابیت و بازیگوشی خود دل مخاطبان را می‌ربایند. اما پشت هر ویدیوی وایرال این پرسش پنهان است – این سمور از کجا آمده و برای آوردن آن چه بهایی پرداخت شده؟

اگر تحسین به استثمار منجر شود، عشق به حیوانات خطرناک خواهد شد. علم، سیاست و آگاهی باید دست به دست هم دهند تا آنچه امروز می‌ستاییم، فردا ناپدید نشود.