به گزارش خبرنگار پرشین خودرو، با ورود اتومبیل‌های EV لونا GRE و فاو بستیون NAT به لیست اتومبیل‌های قابل پیش خرید ایران خودرو، احتمالاً تقاضای بالایی برای خرید خودرو برقی به وجود آمده و حتی با افزایش مواجه خواهد شد. اما مسئله‌ای که شاید پیش از واردات به اندازه لازم به آن پرداخته نشده اینجاست: چه برنامه‌ای برای شارژ خودروهای هیبریدی وجود دارد؟ آیا در کشورمان زیرساخت‌های لازم برای شارژ خودرو برقی تهیه و تعبیه شده‌اند؟ هزینه شارژ خودروهای برقی در ایران چقدر برای صاحبان این خودروها آب خواهد خورد؟

در این گزارش، ابتدا نگاهی به نحوه شارژ شدن خودروهای برقی خواهیم داشت و سپس وضعیت وجود شارژهای EV در سراسر ایران را بررسی خواهیم نمود.

ماشین های برقی چگونه شارژ می شوند؟

زمان شارژ خودرو برقی از صفر تا صد، بسته به ظرفیت باتری خودرو و محل و زمان شارژ، می‌تواند از ۲۰ دقیقه تا بیش از ۴۰ ساعت متغیر باشد. برای درک بهتر این موضوع، لازم است با سه سطح شارژ خودروهای برقی آشنا شویم.

• سطح یک شارژ: این سطح به معنای استفاده از کابل شارژ همراه خودرو برای اتصال به پریز برق خانگی ۱۲۰ ولتی است. این روش شارژ بسیار کند بوده و برای شارژ کامل باتری از صفر تا صد به حدود ۴۰ تا ۵۰ ساعت (عملاً بیش از دو روز!) زمان نیاز دارد. با این حال، با توجه به اینکه میانگین مسافت طی شده روزانه توسط خودروها حدود ۵۰ کیلومتر است، ممکن است شارژ سطح یک صرفاً برای نیازهای روزانه مکفی باشد.
• سطح دو شارژ: در این روش از پریز ۲۲۰ ولتی یا تجهیزات سخت‌افزاری ثابت استفاده می‌شود. زمان شارژ کامل در این حالت حدود ۴ تا ۱۰ ساعت است. ایستگاه‌های شارژ سطح دو عموماً در مکان‌هایی مانند محل کار یا پارکینگ‌های تجاری نصب می‌شوند. بسیاری از مالکان خودروهای برقی نیز نسبت به نصب این نوع شارژر در پارکینگ خانه خود اقدام می‌کنند تا بتوانند خودرو را در طول شب شارژ کنند.
• سطح سه شارژ: سریع‌ترین روش شارژ خودرو برقی، استفاده از شارژرهای سطح سه یا شارژرهای سریع جریان مستقیم (DCFC) است که قادرند خودرو را در مدت زمان کوتاهی، حدود ۲۰ دقیقه، از صفر تا صد شارژ کنند. این ایستگاه‌های شارژ عمومی معمولاً گران‌تر هستند اما برای مسافرت‌های طولانی یا افرادی که امکان شارژ در منزل ندارند، بسیار مناسب هستند. نسل جدید این شارژرها با توان شارژ ۳۵۰ کیلووات، بسیار سریع‌تر از نسل قبلی با توان ۵۰ کیلووات عمل می‌کنند.

چند ایستگاه شارژ خودرو برقی در ایران وجود دارد؟

تا اطلاع ثانوی، آمار ایستگاه‎های شارژ خودروهای هیبریدی و تمام برقی در کشور دقیقاً چیزی نیست که بتوان آن را «زیرساخت گسترده» و آماده ورود خودروهای سواری و اتوبوس‌های برقی به خط کاربرد این وسایل دانست. درحال حاضر تعداد ایستگاه‌های فست شارژ خودرو برقی که قابل استفاده باشند، کمتر از ۱۰۰ عدد هستند. در این میان، ایستگاه‌های کاربردی عمدتاً در سطح پایتخت تعبیه شده‌اند و اخبار پراکنده‌ای مبتنی بر افتتاح چندین شارژر در مسیرهای منتهی به تهران، مشهد، شیراز و شمال کشور به گوش می‌رسد.

تا کنون ایستگاه‎‌های زیر افتتاح شده و قابل استفاده هستند که با همکاری گروه مپنا (مدیریت پروژه‌های نیروگاهی ایران) تأسیس شده‌اند. بر اساس جدیدترین اخبار اعلام شده در مرداد ۱۴۰۳ و داده‌های سایت ChargeMap، ایستگاه‌های فعال شارژ خودرو برقی عبارتند از:

• ایستگاه شارژ نمایشگاه بین‌المللی در بزرگراه چمران تهران؛
• ایستگاه شارژ تاکسیرانی در خیابان انقلاب تهران؛
• ایستگاه شارژ شهید مدنی در نظام‌آباد تهران؛
• جایگاه شارژ خودرو برقی تهران در برج میلاد؛
• ایستگاه شارژ برج آزادی تهران؛
• ایستگاه شارژ پارکینگ طالقانی در خیابان شریعتی تهران؛
• ایستگاه شارژ گردشگری در بزرگراه امام رضا شهرستان پاکدشت؛
• ایستگاه شارژ هتل میزبان در شهر بابلسر؛
• ایستگاه شارژ نمایندگی مدیران خودرو گلکانی در شهر بابل.

احتمالاً در سال جاری، شاهد گشایش واحدهای شارژ خودرو برقی در مشهد و استان البرز هم باشیم.

هزینه هر بار شارژ خودرو برقی در ایران چقدر می‌شود؟

براساس آخرین اعلامیه وزارت نیرو، هزینه شارژ هر کیلووات ساعت برق برای خودروهای برقی معادل تعرفه برق تجاری (۵۴۷ تومان) تعیین شده است. با این حساب، تکمیل شارژ خودرو برقی (فرضاًKMC J۷  با باتری ۵۰ کیلووات ساعتی) حدود ۲۷,۳۵۰ تومان هزینه در بر خواهد داشت. این خودرو با یک بار شارژ کامل می‌تواند مسافتی حدود ۴۰۲ کیلومتر را طی کند.

برای مقایسه دقیق‌تر، هزینه سوخت‌گیری خودروی بنزینی متناظر یعنی KMC J۷ با موتور بنزینی را در نظر می‌گیریم. با مبلغ ۲۷,۳۵۰ تومان، می‌توان حدود ۱۸.۲۳ لیتر بنزین سهمیه‌ای زد. با توجه به مصرف سوخت ترکیبی ۶.۹ لیتر در هر ۱۰۰ کیلومتر، این مقدار سوخت برای پیمودن تقریباً ۲۶۴ کیلومتر کافی است. در نگاه اول، خودرو برقی در این مقایسه برنده به نظر می‌رسد.

اما با توجه به مشکلاتی از قبیل سرعت پایین شارژ، عدم دسترسی گسترده در سراسر کشور به امکانات شارژ خودروهای هیبریدی و نوسانات شدید قیمت برق در کشور (گذشته از ظرفیت نه چندان بهینه تولید الکتریسیته در ایران)، این مقایسه به نفع خودروهای برقی نخواهد بود. با در نظر گرفتن افزایش احتمالی ۳۰ تا ۱۰۰ درصدی قیمت برق تجاری در سال آینده، هزینه شارژ خودروهای برقی به طور قابل توجهی افزایش خواهد یافت. برای مثال، با فرض افزایش ۵۰ درصدی، هزینه شارژ KMC J۷ برقی به حدود ۴۱,۰۲۵ تومان خواهد رسید. در این حالت، با این مبلغ می‌توان حدود ۲۹.۳ لیتر بنزین سهمیه‌ای تهیه کرد که کفاف پیمایش ۴۲۴ کیلومتر را می‌دهد.

با نگاه از این زاویه، شارژ خودرو برقی در ایران شاید برای ناوگان تاکسیرانی و جلوگیری از افزایش آلودگی منطقی به نظر برسد، اما نمی‌تواند صرفه و توجیه اقتصادی برای کاربردهای شخصی داشته باشد. گذشته از آن، پیش نیازهای لازم برای تولید برق در منطقه و آلودگی‌های پنهانی که در فرایند تولید برق ایجاد می‌شوند معمولاً از نظر پنهان می‌مانند، اما برای ارزیابی دقیق مزایای خودروهای برقی بایستی این جنبه از قضیه را هم درنظر گرفت.

آیا می‌توان ایستگاه شارژ خودرو برقی خانگی راه اندازی کرد؟

اصولاً شارژ خودرو برقی در خانه کار غیرممکنی نیست، اما لازمه آن سازگاری سیستم برقکشی ساختمان منزل با ولتاژ نوع اوتلت موردنظر برای شارژ خودروهای هیبریدی است. در منازل مسکونی آپارتمانی و واحدهای اشتراکی، مجتمع‌ها و اخذ شعبه از کنتورهای برق، علاوه بر تهیه مجوز ایستگاه شارژ خودرو برقی بایستی تمهیداتی برای توافق در ارتباط با هزینه تهیه و نصب دستگاه شارژر انجام بگیرد.

نحوه نصب دستگاه شارژر خودرو برقی در خانه

در کشورهای دارای زیرساخت توسعه یافته برای شارژ خودرو برقی، از دستگاه وال باکس (Wallbox) برای شارژ خودروهای EV در خانه استفاده می‌شود. وال باکس نوعی ایستگاه شارژ AC سطح ۲ جمع و جور و سبک وزن است که به خودروهای الکتریکی برق رسانی می‌کند. وال باکس ها بیشتر در فضاهای خصوصی یا نیمه عمومی مانند خانه‌های تک واحدی، آپارتمان ها یا بخش‌های اداری نصب می‌شوند. این دستگاه به صورت دیواری یا پایه دار در محل قرار می‌گیرد. بعد از اتصال کابل وال باکس به خودرو، سیستم شارژ خودرو برقی بررسی می کند که اتصال چقدر جریان می‌تواند تامین کند، کابل شارژ چقدر تحمل دارد و خودروی برقی چقدر توانایی جذب شارژ را دارد.

در نهایت، ضعیف‌ترین حلقه در زنجیره تعیین کننده، توان شارژ یا میزان جریانی است که می‌توان خودروی برقی را با آن شارژ کرد. سرعت شارژ خودروهای الکتریکی نیز بر همین اساس تعیین می‌شود.

در صورت واردات و تأیید امکان راه اندازی ایستگاه شارژ خودرو برقی در خانه، پیش ازهرچیز بایستی با یک برق‌کار مشورت نمود تا مشخص شود آیا پریز مورد نظر، توانایی لازم را دارد یا خیر (به خصوص اگر ساختمان نسبتا قدیمی باشد.) همچنین هرگز نباید کابل شارژ سطح یک خودرو را از طریق سیم رابط وصل نمود، چون طول اضافی سیم مقاومت ایجاد می‌کند که می‌تواند سیم‌کشی خانه را بیش از حد گرم کند. به هر منوال، استفاده از شارژ خودرو برقی سطح یک می‌طلبد که خودرو مدام به شارژر متصل باشد و این امر نه تنها مصرف برق روزانه را بالا می‌برد، بلکه در جریان ورودی به وسایل خانگی اختلال ایجاد می‌کند.

برای شارژر خانگی سطح دوم، برخی از کابل‌های همراه با خودروهای برقی دارای انتهای قابل تعویض ۲۴۰ ولتی عرضه می‌شوند و برای اتصال آنها بایستی از سوکت‌های سازگار با پریز ۲۲۰ تا ۲۴۰ ولتی روی کنتور برق بهره برد که به یک فیوز جداگانه متصل باشد. مشورت با یک برق‌کار برای اضافه کردن چنین مدار و اطمینان از توانایی پنل، همچنان ضروری است.

درحال حاضر اطلاعات دقیقی درباره قیمت دستگاه شارژ خودرو برقی در دست نیست، اما با توجه به مخارج این فرایند در کشورهای خارجی می‌توان حدس زد که هزینه راه اندازی ایستگاه شارژ خودرو برقی در خانه های ایرانی، چیزی حدود ۲۵ الی ۸۰ میلیون تومان خرج دربر داشته باشد (بسته به سطح شارژر موردنظر).

آینده شارژ خودرو برقی در ایران چگونه خواهد بود؟

بر اساس جدیدترین اظهارات وزارت صمت در ارتباط با احداث ایستگاه‎‌های شارژ خودرو برقی در پایتخت و راه اندازی خطوط تولید ایستگاه‌های شارژ بین شهری، ادعا شده است که در آینده نزدیک تعداد شارژرهای خودرو در سطح کشور از زیر ۵۰ عدد، به ۳۵۰۰ ایستگاه خواهد رسید. ساخت ایستگاه‎های داخل استانی و بین شهری در این برنامه گنجانده شده و توسط شرکت مکو گروه مپنا و تولیدکنندگان دیگر، در دست بررسی و اجراست.

گنجانده شدن دستگاه‌های هیبریدی از جمله تویوتا پریوس، لاماری HEV و خودروهای وطنی PHEV در طرح‌های فروش، به همراه واردات دستگاه‎‌های تمام برقی در ناوگان تاکسیرانی تهران و کلانشهرها، نیاز روزافزونی به گسترش سریع زیرساخت‌های شارژ خودروهای برقی به وجود آورده است. با توجه به تورم و افزایش قیمت سوخت، مقایسه با نرخ تولید برق در کشور و لزوم تنظیم عرضه و تقاضا (هم در بخش الکتریسیته و هم خودروهای EV)، انتظار می‌رود حداقل تا ۵ سال آینده دولت کشور تدابیر قطعی برای گسترش و تسهیل امکان استفاده از وسایل نقلیه برقی در بخش حمل و نقل عمومی و سواری‌های شخصی بیاندیشد./